NYT: Arap Ülkelerinin Gazze Planı Kritik Sorulara Yanıt Vermiyor
İsrail ve Hamas arasındaki kilit konularda ilerleme sağlanamazken, Gazze’nin savaş sonrası geleceği de belirsizliğini koruyor. New York Times (NYT), Arap liderlerin sunduğu planın birçok kritik soruya yanıt vermediğini öne sürdü.
Arap Liderler Gazze İçin Planlarını Açıkladı
ABD Başkanı Donald Trump, geçtiğimiz ay Gazze Şeridi’ni bir turizm merkezine dönüştürmek ve 2 milyon Filistinliyi Mısır ve Ürdün’e taşımak istediğini söylemişti. Bu açıklamanın ardından Arap liderler, Kahire’deki acil Arap zirvesinde kendi planlarını duyurdu.
Açıklanan plana göre:
- Gazze, Filistinlileri zorla yerinden etmeden yeniden inşa edilecek.
- Hamas devre dışı bırakılacak.
- Altı ay boyunca Gazze’yi yönetecek bir geçici yönetim atanacak.
- Bölge, Batı Şeria ile birleşerek tek bir Filistin devleti olarak yeniden düzenlenecek.
Ancak tüm bu hedeflere rağmen Gazze’nin savaş sonrası geleceği konusunda net bir çözüm sunulmadı.
Arap Planında Temel Sorular Cevapsız Kaldı
NYT’nin analizine göre, Arap ülkeleri Filistinlilerin zorla yerlerinden edilmesine karşı birleşik bir cephe oluştursa da, planın önemli eksiklikleri var. Özellikle İsrail ve Hamas arasındaki kilit konuların nasıl çözüleceği belirsiz.
Batı Şeria’daki Birzeit Üniversitesi’nden siyaset bilimci Ghassan Khatib, Arap planına dair şu eleştiriyi yaptı:
“Plan çok teknik, sanki bir mühendislik danışmanlığı raporu gibi. Oysa bizim siyasi bir plana ihtiyacımız var.”
Hamas’ın Silahsızlandırılması ve Geleceği Belirsiz
Arap ülkeleri, Hamas’ın savaş sonrası Gazze’de nasıl bir rol oynayacağı konusunda net bir karar veremedi. Salı günü yayınlanan bildiride, Hamas’ın silahsızlandırılıp silahsızlandırılmayacağına dair açık bir hüküm bulunmuyor.
- İsrail ve Trump yönetimi, Hamas’ın silahlı kanadının tamamen tasfiye edilmesini talep ediyor.
- Hamas ise silah bırakmaya yanaşmıyor.
Bildiride yalnızca Gazze’nin güvenliğinin tek bir silahlı güç tarafından sağlanacağına dair üstü kapalı bir ifade yer alıyor. Bu durum, Filistin Yönetimi’nin Gazze’de güvenliği sağlaması gerektiği yönünde bir işaret olarak yorumlanıyor.
Filistin Devleti Konusunda Anlaşmazlık Sürüyor
Arap ülkeleri, iki devletli çözüm çağrısını yinelerken, İsrail bu fikri kesin bir şekilde reddediyor. Trump’ın “Gazze Rivierası” projesi, Arap liderler tarafından Filistin devletini yok etmek anlamına gelen bir hamle olarak değerlendiriliyor.
Trump yönetimi, Gazze’nin şu an yaşanamaz bir yer olduğunu vurgularken, Arap planının bu gerçeğe çözüm sunmadığını savunuyor. ABD yönetimi, her ne kadar iki devletli çözüme destek verdiğini söylese de, İsrail ile aynı çizgide hareket ettiği eleştirileri alıyor.
Trump’ın Stratejik Hedefi: İsrail-Suudi Arabistan Anlaşması
Washington merkezli Orta Doğu Enstitüsü uzmanı Paul Salem, Trump’ın önceliğinin Suudi Arabistan ile İsrail’in ilişkilerini normalleştirmek olduğunu belirtiyor. Ancak Suudi Arabistan, herhangi bir anlaşmayı Filistin devletinin kurulması şartına bağladığından, bu sürecin çıkmaza girmesi muhtemel.
Filistinlilerin, Trump yönetiminin baskısı altında istedikleri koşulları elde etmesinin zor olduğu değerlendirmesi yapılıyor. Salem’e göre,
“Daha önce kabul etmeyecekleri şeyleri kabul etmek zorunda kalabilirler.”
Gazze’deki ateşkesin tehlikede olması ve İsrail’in Batı Şeria’daki kontrolünü artırması, Filistin devletinin geleceğini daha da belirsiz hale getiriyor.
