Teknoloji Şirketleri Zorda: Yapay Zeka Yatırımları, Beklentileri Karşılıyor mu?
Silikon Vadisi’ndeki Teknoloji Şirketleri birkaç haftadır zorda. Yapay zekanın beklenen kârları getirmeyeceği kaygısı giderek daha fazla yatırımcıyı sarıyor. Yapay Zeka Devrimi’nin dinamosu konusundaki Batılı firmaların geçen ay zirveye çıkan hisse fiyatı yüzde 15 geriledi. ChatGPT gibi hizmetlerin temelinde yatan büyük dil modellerinin sınırları da sorgulanıyor. Büyük teknoloji firmaları yapay zeka modellerine milyarlarca dolar harcadı ve çok daha fazlasını harcamayı vaat etti. Oysa Amerikan şirketlerinin sadece yüzde 4.8’i mal ve hizmet üretiminde yapay zekayı kullanıyor. Bu yılın başlarında oran yüzde 5.4’e kadar çıkmıştı.
Heyecan Döngüsü: Yeni Teknolojilerin Gelişim Süreci
“Heyecan Döngüsü” kavramını duymuş muydunuz? Araştırma firması Gartner’ın popülerleştirdiği bu tabir şimdilerde Silikon Vadisi’ndeki herkesin ağzında. Teoriye göre heyecan verici yeni teknoloji başlangıçtaki akıldışı mutluluk ve aşırı yatırım döneminden sonra “gerçekliğe dönüş çukuruna” giriyor ve olumlu duygular ekşiyor. Herkes teknolojinin beklenenden çok daha yavaş benimsendiği kaygısına kapılıyor. Fakat zamanla söz konusu teknoloji geri dönüyor. Yatırımların getirdiği altyapı sayesinde ana akım tarafından benimseniyor. Bu teori, yapay zeka için de geçerli olabilir mi? Bazı eski teknolojilerin evrimini açıklamakta faydalı olduğu kesin.
Trenlerden İnternete: Geçmişteki Örnekler
En tipik örneklerden biri, trenler. Demiryolu ateşi 19. yüzyılda İngiltere’yi kasıp kavuruyordu. Charles Darwin ve John Stuart Mill de dahil olmak üzere herkes demiryolu hisselerine para dökerek borsada balon oluşmasına sebep oldu. Ardından borsa çöktü. Devamında demiryolu şirketleri ilk çılgınlık döneminde topladıkları parayla İngiltere’yi tepeden tırnağa demir ağlarla ördü ve ekonomide kapsamlı dönüşüm getirdi. Heyecan Döngüsü tamamlanmıştı.
Yakın geçmişte internet de benzer bir rota izledi. 1990’larda internet coşkusu her yeri sarmıştı. Fütüristler birkaç yıl içinde herkesin internetten alışveriş yapacağını söylüyordu. 2000 yılında piyasalar çöktü ve 135 büyük online alışveriş sitesi battı. Esas önemli olansa fiberoptik kablolara yapılan milyarlarca dolarlık yatırımdı. O kablolar bugünkü internetin altyapısı haline geldi. Bu döngü yapay zeka için de geçerli mi? Olmayabilir.
Yapay Zeka ve Geleceği: Gerçekliğe Dönüş Çukuru
Bir kere yapay zekanın farklı versiyonları onlarca yıldır heyecan ve hayal kırıklığı döngüsünden geçti. Heyecan Döngüsü ender rastlanan bir şey. Çığır açan teknolojilerin zaman içindeki gelişimini takip edince çok küçük bir miktarının – muhtemelen beşte birinin – inovasyon, heyecan, umutsuzluk ve yaygın kullanım rotasını izlediğini gördük. Çoğu teknoloji böyle gelgitler yaşamadan yaygın kullanıma giriyor. Kimileriyse zirveden iflasa geçiyor ve geri dönemiyor. Tahminimize göre gerçekliğe dönüş çukuruna düşen 10 teknolojiden altısı bir daha oradan çıkamıyor.
Yapay Zeka: Devrim mi, Hayal Kırıklığı mı?
Yapay zeka hâlâ devrim yapabilir. Ancak şu an için en büyük sınav, yapay zekanın reel ekonomiye bir şeyler katacağını kanıtlayabilmek. Başarı çantada keklik değil. Heyecan Döngüsü kusursuz bir kılavuz değil. “Haydan gelen huya gider” sözü daha iyi bir rehber olabilir.
Kaynak: The Economist
