NYT: DeepSeek’in Başarısı, Çin’in Teknoloji Potansiyelini Ortaya Koyuyor
Çin’in yapay zeka girişimi DeepSeek, küresel başarıya ulaşarak dikkatleri üzerine çekti. New York Times’ın (NYT) haberine göre, bu başarı Çin’in STEM (bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik) eğitimi açısından önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor. DeepSeek’in çekirdek ekibinin tamamı Çin’de eğitim almış, bu da yurt dışı eğitimli yetenek arayışında olan birçok Çinli teknoloji şirketinden farklı bir yaklaşımı ortaya koyuyor.
Çin’de bu gelişme, eğitim sisteminin ABD’ninkine denk, hatta onu aştığının bir kanıtı olarak görülüyor. DeepSeek’in başarısı, Çin’in dünya lideri yapay zeka ülkesi olma hedefine bir adım daha yaklaştığını gösterirken, bazı uzmanlar bu başarının gerisinde kültürel ve siyasi faktörlerin de önemli rol oynadığına dikkat çekiyor.
“DeepSeek’in Başarısı Eğitimimizin Gücünü Gösteriyor”
Çin’deki bazı yorumcular, DeepSeek’in başarısını eğitim sisteminin gücüyle ilişkilendiriyor. Mesajlaşma platformu Telegram’ın kurucusu Pavel Durov, Çin’deki yoğun eğitim rekabetinin bu başarıyı körüklediğini belirterek, “ABD eğitim sisteminde reform yapmazsa, teknoloji liderliğini Çin’e kaptırabilir” dedi.
Buna rağmen durumun daha karmaşık olduğunu belirten uzmanlar, Çin’de bilim ve teknolojiye yapılan yatırımların büyük bir yetenek havuzu oluşturduğunu, ancak bu yeteneklerin siyasi ve kültürel engellerle karşı karşıya kaldığını ifade ediyor.
Siyasi Baskılar ve Kısıtlamalar
Çin’deki bazı teknoloji şirketleri, hükümetin politik baskıları nedeniyle büyüme süreçlerinde zorlanıyor. NYT’ye göre, Çin Komünist Partisi’nin lideri Şi Cinping, ekonomik büyümeden çok kontrolü ön planda tutuyor. Bu politika, özellikle Alibaba gibi büyük şirketler üzerinde 2020’de başlayan sıkı denetim sürecine yol açtı.
Ancak DeepSeek, bu baskılardan kaçınmayı başardı. Şirketin kurucusu Liang Wenfeng, yüksek kar beklentilerinden çok entelektüel keşiflere öncelik verdiklerini belirterek, düşük profilde kalmayı tercih etti.
STEM Eğitimindeki Büyük Artış
Çin’in bilim ve teknolojiye yaptığı yatırımlar, 2020’de ABD’den dört kat fazla STEM mezunu verilmesine neden oldu. 2018’den bu yana, Çin’de yapay zeka alanında 2.300’den fazla lisans programı açıldı. MacroPolo’nun araştırmasına göre, 2022 itibarıyla dünyanın en iyi yapay zeka araştırmacılarının neredeyse yarısı Çin üniversitelerinden mezun.
Bununla birlikte, bu araştırmacıların büyük bir kısmı halen ABD’de çalışıyor. Ancak giderek artan sayıda yetenek, Çin’de çalışmayı tercih etmeye başlıyor. MacroPolo’nun kurucusu Damien Ma, “Son yıllarda ortaya çıkan tüm bu yeteneklerin bir yere gitmesi gerekiyor” diyerek bu değişime dikkat çekti.
İnovasyonun Önündeki Engeller
Çin’in eğitim sisteminin bilim ve teknoloji alanında başarılı olduğu kabul edilse de, bu mezunların büyük bir kısmı şirket kültürü ve siyasi engellerle mücadele etmek zorunda. Duke Üniversitesi’nden Prof. Yiran Chen, Çin’de eğitim açısından ABD ile büyük bir fark olmadığını, ancak asıl kısıtlamaların siyasi ve ekonomik baskılardan kaynaklandığını vurguladı.
Hong Kong Üniversitesi’nde profesör olan Yanbo Wang, yapay zekanın kısmen siyasi damgalamadan korunduğunu belirterek, Çin’de genç yeteneklerin yönlendirdiği daha başarılı girişimlerin ortaya çıkmasını beklediğini söyledi. Wang, Çin’in uzun vadeli yapay zeka rekabet gücünün yalnızca STEM eğitimine değil, aynı zamanda özel yatırımcıların ve girişimcilerin desteklenmesine bağlı olduğunu ifade etti.
