Hızlı Oluşan Ötegezegen, Gezegen Biliminde Ezberleri Bozdu

NASA’nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu (TESS), bilim insanlarını şaşırtan bir keşfe imza attı. Henüz 3 milyon yaşındaki bir yıldızın yörüngesinde bulunan genç bir ötegezegen, gezegenlerin nasıl oluştuğuna dair bilinen teorileri sorgulatıyor. Bu yeni keşif, gezegen oluşum sürecinin tahmin edilenden çok daha kısa sürede gerçekleşebileceğini gösteriyor.

Kozmik Ölçekte Genç Bir Yıldız ve Gezegen

Araştırmacılar, Dünya’dan yaklaşık 520 ışık yılı uzaklıktaki bir yıldızı gözlemledi. Bu yıldız, Güneş’ten daha düşük kütleli ve sönük bir turuncu cüce. Yıldızın etrafında bulunan gezegen, Dünya’nın yaklaşık 10 katı büyüklüğünde ve Jüpiter’in kütlesinin üçte birine sahip. Bu özellikler, gezegenin ya büyük bir karasal gezegen (dev Dünya) ya da küçük bir gaz devi (alt-Neptün) olabileceğini gösteriyor.

Bu yaşta bir yıldızın çevresinde gezegen bulunması alışılmadık bir durum. Araştırmanın başyazarı Madyson Barber, “Bu gezegen, geçiş yapan gezegenler arasında en gençlerinden biri ve bilinen en genç gezegenlerle aynı seviyede” diyerek şaşkınlığını dile getiriyor.

3 Milyon Yılda Oluşum Şaşkınlığı

Normalde gezegenlerin oluşumunun 10-20 milyon yıl sürdüğü tahmin ediliyor. Ancak bu gezegenin, yıldızının yaşına kıyasla çok hızlı oluşmuş olması, gezegen oluşumu teorilerini zorlayacak nitelikte.

Barber, “3 milyon yılda oluşmuş bir gezegen görmek, bu sürecin ne kadar hızlı olabileceğine dair soruları artırıyor” diyor. Gezegenlerin oluştuğu toz ve gaz disklerinin 5 ila 10 milyon yıl içinde dağıldığı biliniyor. Ancak bu gezegenin diskin dağılmasını beklemeden oluştuğu anlaşılıyor.

Gezegenin Doğum Yerindeki Gizemler

Keşfedilen sistemde, gezegenin doğum yeri olan öngezegen diskinin hâlâ mevcut olduğu tespit edildi. Bu, sistemde başka gezegenlerin de oluşmakta olabileceğine işaret ediyor. Ancak bu disk, sisteme göre eğik bir konumda bulunuyor. Bu durumun neden kaynaklandığı henüz bilinmiyor. Bilim insanları, bu eğikliğin sisteme yakın geçen bir yıldızdan kaynaklanabileceğini düşünüyor.

Yıldıza Yakınlık Sorunsalı

Keşfedilen ötegezegen, yıldızına son derece yakın bir mesafede bulunuyor ve bir turunu yalnızca 8,8 günde tamamlıyor. Ancak gezegenlerin bu kadar yakın mesafede oluşup oluşamayacağı bilinmiyor. Araştırmacılar, bu gezegenin önce yıldızından daha uzakta oluşmuş ve daha sonra yıldıza doğru yaklaşmış olabileceği ihtimali üzerinde duruyor.

Barber, “Yıldızın yakınında büyük bir gezegen oluşması zor, çünkü bu bölgede disk en hızlı şekilde dağılır. Malzeme yetersizliği nedeniyle böyle bir oluşum pek olası değil” diyerek bu durumu açıklıyor.

Bilimsel Çıkarımlar ve Sorular

Keşif, gezegenlerin oluşum süresi ve yerleriyle ilgili yeni sorular doğurdu. Araştırmanın ortak yazarı Andrew Mann, “Gezegenlerin oluşum süresinin ne kadar sürdüğünü gerçekten bilmiyoruz. Ancak bu süreç beklediğimizden çok daha hızlı olabilir” diyor.

Ekip, yeni gezegenin oluşum süreci ve yıldızına olan yakınlığını anlamak için araştırmalarını sürdürüyor. Bu genç ötegezegenin özellikleri, gezegen bilimi alanında yeni teoriler geliştirilmesine yol açabilir.