Küresel Ticarette Yeni Dönem Başladı: ABD Tarifeleri Yürürlükte, Dengeler Değişiyor
ABD Başkanı Donald Trump, dünya ticaretinde büyük bir kırılmaya neden olacak yeni gümrük tarifelerini bugün itibariyle yürürlüğe soktu. Yüzde 10 oranındaki bu ilk aşama tarife, birçok ülkeyi doğrudan etkilerken, önümüzdeki hafta daha yüksek oranlarla uygulanacak ikinci dalga tarifelerin başlaması bekleniyor.
Avustralya, İngiltere, Kolombiya, Arjantin, Mısır ve Suudi Arabistan, yeni düzenlemelerden ilk etkilenen ülkeler arasında yer aldı. ABD Gümrük ve Sınır Koruma Kurumu’nun yayımladığı bildiriye göre, gece yarısından sonra ülkeye ulaşan sevkiyatlara geçiş süresi tanınmayacak. Ancak halen yolda olan kargo ve sevkiyatlar için 51 günlük bir muafiyet uygulanacak. Bu kapsamda 27 Mayıs saat 07.01’e kadar ABD’ye varan mallar, geçici olarak vergiden muaf tutulacak.
Trump Ticaret Anlayışında Yeni Bir Sayfa Açtı
Trump’ın kararı, İkinci Dünya Savaşı sonrası inşa edilen karşılıklı ticaret anlaşmalarına dayalı sistemin reddi anlamına geliyor. Artık ABD’nin ticaret politikası daha çok tek taraflı yaptırımlar ve ulusal çıkar odaklı tarifeler üzerine kurulu.
Eski Beyaz Saray ticaret danışmanı ve şu anda hukuk danışmanı olarak görev yapan Kelly Ann Shaw, bu adımı “hayatımız boyunca tanık olduğumuz en büyük ticaret hamlesi” olarak tanımladı. Shaw, ülkelerin daha düşük oranlar için müzakere masasına oturabileceğini ancak bunun küresel ticaret açısından sismik bir değişim olduğunu vurguladı.
Piyasalar Sarsıldı: Trilyon Dolarlık Kayıp
Trump’ın yeni tarifeleri duyurmasının ardından, dünya borsalarında büyük bir dalgalanma yaşandı. S&P 500 endeksine dahil şirketlerin toplam piyasa değeri yalnızca iki gün içinde 5 trilyon dolar eridi. Özellikle teknoloji hisselerinde ciddi düşüşler yaşanırken, yatırımcılar güvenli liman olarak devlet tahvillerine yöneldi.
Petrol ve diğer emtia fiyatları da değer kaybederken, Apple, Tesla ve Nvidia gibi dev şirketlerin hisseleri pandemiden bu yana en düşük seviyelere geriledi.
Yüzde 50’ye Varan Vergiler Yolda
Trump yönetimi tarafından duyurulan ikinci aşama tarifeler, önümüzdeki Çarşamba günü devreye girecek. Bu kez oranlar yüzde 11 ile yüzde 50 arasında değişiyor. Avrupa Birliği’nden yapılan ithalata yüzde 20, Çin ürünlerine ise yüzde 34 oranında ek vergi uygulanacak. Çin’e yönelik toplam vergi oranı yüzde 54’e ulaşarak tarihi bir seviyeye çıkacak.
Vietnam’a Şok Tarife: Yüzde 46
Trump’ın ilk döneminde Çin ile yaşanan ticaret savaşının ardından tedarik zincirlerinde Çin’in yerini almaya başlayan Vietnam, bu kez hedefte. Yeni tarifeler kapsamında Vietnam’dan yapılan ithalat yüzde 46 oranında vergilendirilecek. Bunun üzerine Vietnam hükümeti, ABD ile tarife görüşmelerine başlama kararı aldığını duyurdu.
Kanada ve Meksika Şimdilik Muaf
Kanada ve Meksika, yeni tarifelerden muaf tutuldu. Ancak bu ülkeler, ABD-Meksika-Kanada Anlaşması (USMCA) kapsamında bazı ürünlerde yüzde 25’lik mevcut tarifelere tabi kalmaya devam edecek. Özellikle fentanil kriziyle ilişkilendirilen bazı ürün kategorileri, yüksek tarifelerle karşı karşıya.
Enerji ve Teknoloji Ürünlerine Muafiyet
ABD, 2024 yılı verilerine göre 645 milyar dolarlık ithalat hacmine sahip olan enerji, ilaç ve yüksek teknoloji ürünleri gibi stratejik sektörleri tarifelerden muaf tuttu. Ham petrol, uranyum, yarı iletkenler, bakır, titanyum ve kereste gibi ürünler, ulusal güvenlik gerekçesiyle yeni düzenlemeden dışlandı. Ancak bu ürünler için ilerleyen dönemde yeni soruşturmaların başlatılabileceği belirtildi.
Küresel Ticaretin Geleceği Belirsiz
Trump yönetiminin attığı bu adım, sadece ABD dış ticaret politikasında değil, küresel ekonomik sistemde de derin etkiler yaratacak gibi görünüyor. Ticaret savaşlarının yeni bir boyuta taşındığı bu süreçte, ülkeler korumacılıkla işbirliği arasında seçim yapmak zorunda kalacak. Küresel tedarik zincirlerinin yeniden şekillenmesi, tüketici fiyatlarında artış, ve bazı sektörlerde üretim krizleri yaşanması kaçınılmaz görünüyor.
Ekonomistler, yeni tarifelerin orta ve uzun vadede dünya ekonomisi üzerinde kalıcı izler bırakabileceği uyarısında bulunuyor. Ticaret diplomasisinin nasıl ilerleyeceği, ülkelerin nasıl karşılık vereceği ise önümüzdeki haftaların en çok konuşulan başlıklarından biri olacak.
