IMF Türkiye’nin Kur Rejimini “Sürünen Kur” Olarak Tanımladı
Uluslararası Para Fonu (IMF), Türkiye’nin kur rejimini artık serbest dalgalı kur olarak değil, sürünen (yönetilen) kur olarak değerlendirdi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB)’nin piyasalarda döviz alım-satımları yoluyla kur seviyesine müdahale etmesi, IMF’nin bu değişikliği yapmasına neden oldu.
TCMB’nin Rezerv Politikası ve Piyasa Etkisi
Yerel seçimlerin ardından TCMB, piyasadan düzenli ve büyük ölçekli döviz alımları yaparak rezerv birikimini artırmaya devam etti. Ancak bazı dönemlerde, piyasalara büyük miktarda döviz satışı da gerçekleşti. Örneğin, 21 Şubat ile biten hafta boyunca 5.5 milyar dolarlık döviz satışı yapıldı.
Bu durum, Türkiye’nin kur rejiminin fiili olarak yönetilen bir sistem olduğu yönündeki görüşleri güçlendirdi. Piyasa oyuncuları, TCMB’nin döviz alımlarını hangi seviyeye kadar sürdüreceğini ve rezervlerin döviz satışlarına ne kadar dayanabileceğini merak ediyor.
IMF Türkiye’nin Kur Rejimini Kategorize Etti
IMF, Türkiye’nin kur rejimini 2001 yılından beri serbest dalgalı kur olarak sınıflandırıyordu. Ancak, 2022 yılı itibarıyla Türkiye’nin kur rejimi “diğer” kategorisine alındı ve sabit kur rejimine yakın bir değerlendirme yapıldı.
Buna göre IMF, artık Türkiye için sabit kur rejimi hesaplama formülünü kullanıyor. Resmi olarak Türkiye’nin dalgalı kur rejimi uyguladığı belirtilse de, IMF’ye göre fiiliyatta yönetilen bir kur politikası izleniyor.
Türkiye’nin Rezerv Durumu Ne Gösteriyor?
IMF’nin rezerv yeterliliğini ölçen ARA (Assessing Reserve Adequacy) metriği, ülkelerin döviz rezerv seviyelerini ideal ve yeterli seviyeler açısından değerlendiriyor. Türkiye için iki farklı kur rejimi formülü üzerinden yapılan hesaplamalar şu sonuçları ortaya koyuyor:
Dalgalı Kur Rejimi İçin Rezerv Yeterlilik Formülü
- ARA Metric = %5 × İhracat + %5 × Geniş Para Arzı + %30 × Kısa Vadeli Dış Borç + %15 × Diğer Yükümlülükler
- Son hesaplamaya göre rezerv yeterlilik oranı: %102.7
- Bu oran, %100-150 ideal aralığında yer aldığı için yeterli kabul ediliyor.
Sabit Kur Rejimi İçin Rezerv Yeterlilik Formülü
- ARA Metric = %10 × İhracat + %10 × Geniş Para Arzı + %30 × Kısa Vadeli Dış Borç + %20 × Diğer Yükümlülükler
- Son hesaplamaya göre rezerv yeterlilik oranı: %73.9
- Bu oran, %100 eşiğinin altında olduğu için rezervlerin yetersiz olduğu değerlendiriliyor.
Türkiye’nin dalgalı kur rejimi formülü ile kritik eşiği daha önce yalnızca 2023 yılında %100 ile yakalayabildiği, sabit kur rejimi ile ise hiç geçemediği görülüyor.
Türkiye’nin Rezerv Açığı Ne Kadar?
- Dalgalı kur rejimi hesaplamasına göre ideal rezerv seviyesi: 226.6 milyar dolar
- Mevcut rezerv seviyesi: 155 milyar dolar
- İdeal seviyeye ulaşmak için gereken ek rezerv: 73 milyar dolar
- Sabit kur rejimi hesaplamasına göre ideal rezerv seviyesi: 314.9 milyar dolar
- Mevcut rezerv seviyesi: 155 milyar dolar
- İdeal seviyeye ulaşmak için gereken ek rezerv: 161.3 milyar dolar
Türkiye’nin dalgalı kur hesaplamasında yeterli rezerv seviyesine ulaştığı ancak ideal seviyenin altında olduğu, sabit kur hesaplamasında ise hem yeterli hem de ideal seviyeden uzak olduğu görülüyor.
Rezerv Kalitesi de Önemli
Rezervlerin yeterliliği kadar kalitesi de önem taşıyor. Türkiye’nin rezervlerinde, yabancı merkez bankaları ile yapılan swap işlemlerinin büyük bir kısmı SDR dışı para birimlerinden oluşuyor.
14 Şubat itibarıyla yabancı merkez bankaları ile yapılan swap toplamı 19.6 milyar dolar, bunun 15 milyar doları SDR dışı para birimlerinden oluşuyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ise, swap işlemleri çıkarıldığında bile rezervlerin pozitif olduğunu belirterek, IMF’nin rezerv tanımını baz aldıklarını ve rezerv yeterlilik oranının yaklaşık 1 seviyesine ulaştığını söyledi.
Türkiye’nin Döviz Pozisyonu ve Gelecek Beklentileri
Türkiye’nin rezerv seviyesi, 6 aylık ithalat ve 1 yıllık dış borç vadesiyle kıyaslandığında yetersiz kalıyor:
- 6 aylık ithalat seviyesi: 175.3 milyar dolar
- 1 yıl içinde vadesi gelecek dış borç tutarı: 221.3 milyar dolar
- Swap hariç rezerv seviyesi: 153.6 milyar dolar
- 6 aylık ithalat açığı: 22 milyar dolar
- 1 yıllık dış borç açığı: 68 milyar dolar
Son dönemde yerel bankaların Merkez Bankası ile swap işlemlerinin arttığı ve KKM’den dövize geçişin devam ettiği göz önüne alındığında, TCMB’nin rezerv biriktirme stratejisini sürdürmek için hala geniş bir alanı olduğu belirtiliyor.
Kaynak: Oksijen
