Türkiye’nin Yakın Çevresindeki Güç Dengeleri 2024’te Nasıl Değişti?

2024 yılı, Türkiye’nin yakın çevresinde yaşanan stratejik ve siyasi dönüşümlerle dikkat çekti. Özellikle Suriye’de Baas rejiminin çöküşü, Orta Doğu’daki güç dengelerini derinden etkiledi. İsrail-Hamas çatışmasının bölgeye yayılması ve Rusya-Ukrayna savaşında süregelen gerilimler de Türkiye’nin jeopolitik pozisyonunu yeniden şekillendirdi.

Suriye’de Esad Rejiminin Çöküşü ve Yeni Dönem

2024’ün en büyük sürprizi, Beşar Esad yönetiminin sona ermesiyle Suriye’de Baas rejiminin yıkılması oldu. Muhalif grupların, özellikle Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğinde, Halep, Hama ve Şam gibi stratejik şehirleri hızla ele geçirmesi bu dönüşümde etkili oldu.

HTŞ’nin lideri Muhammed el-Colani, azınlık haklarına saygılı bir yönetim vaat etti.
Yeni kurulan geçici hükümetin başbakanı Muhammed el-Beşir oldu.

Bu durum, Suriye’deki mevcut dinamikleri kökten değiştirerek Türkiye’nin bölgede daha etkili bir rol oynamasına zemin hazırladı.

Rusya ve İran’ın Zemin Kaybı

Rusya ve İran, Esad yönetimini destekleyen ana aktörler olmalarına rağmen, bu gelişmelerin ardından bölgede ciddi bir güç kaybı yaşadı.

İran’ın Hizbullah’a erişimi ve desteği önemli ölçüde zayıfladı.
Rusya, Ukrayna’daki savaşa yoğunlaşması nedeniyle Suriye’deki etkisini sürdürmekte zorlandı.

Rusya’nın odak noktası, Tartus ve Hmeymim üslerini korumak oldu. Uzmanlara göre, Esad’ın düşüşü, bölgede Türkiye’yi daha etkili bir oyuncu haline getirdi.

Türkiye’nin Rolü ve Diplomatik Etkinliği

Türkiye, HTŞ ile diyalog kurarak ve Suriye Milli Ordusu’nun (SMO) kurulmasında aktif rol oynayarak, Suriye’deki yeni dönemde önemli bir güç haline geldi.

ABD ve AB ile yoğun diplomasi trafiği, Türkiye’nin bölgesel rolünü güçlendirdi.
Türkiye, yeni Suriye yönetimi ve YPG arasında barışçıl bir çözüm bulunmasını talep etti.

İsrail-Hamas Çatışmasının Bölgeye Etkileri

2023’te başlayan İsrail-Hamas savaşı, 2024 yılı boyunca bölgeye yayıldı. İsrail’in İran ve Lübnan’daki Hizbullah hedeflerine yönelik saldırıları, gerilimi artırdı.

İsrail, İran’ın Şam Büyükelçiliği’ne ve üst düzey Devrim Muhafızları liderlerine yönelik saldırılar düzenledi.
İran, İsrail’i İHA ve füze saldırılarıyla hedef aldı.
İsrail, Hamas liderleri İsmail Haniye ve Yahya Sinvar’ı öldürdü.

Bu çatışmalar, Türkiye’nin Gazze’de ateşkesi sağlama konusundaki diplomatik çabalarını ön plana çıkardı.

Rusya-Ukrayna Savaşında Süreklilik

Rusya-Ukrayna savaşı, 2024 yılında da önemli bir değişiklik göstermedi.

Rusya, Ukrayna’nın %20’sini kontrol etmeye devam ederken, Ukrayna küçük çaplı kazanımlar elde etti.
ABD’nin Ukrayna’ya uzun menzilli füzeler sağlama kararı, Rusya’nın sert tepkisine neden oldu.

Rusya’nın Kuzey Kore’den asker desteği alması, uluslararası arenada dikkat çeken bir gelişme oldu.

Türkiye’nin 2024 Stratejisine Etkileri

2024 yılında Türkiye, Orta Doğu’daki dönüşümlerin merkezinde yer aldı. Suriye’deki yeni dönemin şekillenmesinde ve bölgesel krizlerin çözümünde Türkiye’nin artan diplomatik etkisi dikkat çekiyor. Özellikle ABD ve Avrupa ile sürdürülen diyalog, Türkiye’nin bölgesel bir denge unsuru olma rolünü güçlendirdi.