Daron Acemoğlu’ndan Google’a Eleştiri: Dijital Reklam Tekeli Bağımsız Gazeteciliği Bitiriyor
Nobel ödüllü ekonomist Prof. Dr. Daron Acemoğlu, Google’ın dijital reklam piyasasındaki tekelleşmesinin bağımsız gazetecilik, demokrasi ve piyasa rekabeti üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekti. Google’ın yalnızca 2023 yılında dijital reklam gelirlerinden 237 milyar dolar elde ettiğini belirten Acemoğlu, aynı dönemde bağımsız gazetelerin ve yayıncıların gelirlerinde ciddi düşüşler yaşandığını vurguladı.
“Google, Tüm Ekosistemi Kontrol Ediyor”
MIT öğretim üyesi Prof. Dr. Acemoğlu, dijital reklam ekosistemindeki hâkimiyetin Google’a hem alıcı hem satıcı hem de piyasa yapıcı rolü verdiğini ifade etti. Bu durumun reklamverenleri ve yayıncıları Google’ın şartlarını kabul etmek zorunda bıraktığını belirten Acemoğlu, şirketin bu pazar gücünü kötüye kullanarak tüketicilere, yayıncılara ve rekabete zarar verdiğini söyledi.
“Dijital reklamlar, web’i; Google ise dijital reklamları domine ediyor,” diyen Acemoğlu, bu tekelleşmenin bağımsız yayıncılığı ciddi anlamda tehdit ettiğini ve güvenilir yerel haber kaynaklarının azaldığı ‘haber çölleri’ oluşumuna yol açtığını belirtti.
Bağımsız Gazeteciliğin Tehlikede Olması
Bağımsız yayıncıların demokratik pazarların temel taşı olduğunun altını çizen Acemoğlu, Google’ın reklam tekeli yüzünden birçok bağımsız yayının ayakta kalamayacak duruma geldiğini ifade etti. Acemoğlu, bu dinamiğin demokrasiyi ve sivil vatandaşlık anlayışını derinden sarstığını belirtti.
“2023 yılında Google, AdTech pazarındaki tekelinden 237 milyar dolar kazanırken, bağımsız gazetelerin gelirleri azaldı. Sonuç olarak, toplumların güvenilir haber kaynaklarına erişimi giderek azalıyor ve bu, demokrasiye zarar veriyor,” dedi.
Silikon Vadisi’nin Gücü ve Teknoloji Devlerinin Rekabeti Engellemesi
Acemoğlu, Silikon Vadisi şirketlerinin devasa piyasa değerlerine ve siyasî güce ulaştığını söyledi. Alphabet/Google’ın piyasa değerinin 2,3 trilyon doları aştığını belirten Acemoğlu, bu devlerin büyümelerinin büyük ölçüde rakiplerini satın alarak veya rekabeti ortadan kaldırarak gerçekleştiğini ifade etti.
“Facebook’un Instagram’ı satın alması gibi örnekler, sadece bu şirketlerin büyümesini sağlamakla kalmadı, aynı zamanda rekabeti de ortadan kaldırdı,” diyen Acemoğlu, ABD ve Avrupa’daki anti-tekel yasalarının başarısız olduğunu savundu.
Dijital Reklam Vergisi Önerisi
Google’ın tekelci yaklaşımına çözüm olarak Acemoğlu ve Simon Johnson, yılda 500 milyon doların üzerinde reklam geliri elde eden şirketlere %50’lik bir dijital reklam vergisi uygulanmasını önerdi. Acemoğlu, bu vergilerin çevrimiçi ekonomide rekabeti artırabileceğini ve dijital reklam sektöründe yapısal değişikliklere yol açabileceğini belirtti.
“Avrupa, adil ve rekabetçi bir veri ekonomisi yaratmada öncü rol oynayabilir. Bunun için bireylerin mahremiyetini koruyan ve veri haklarını güçlendiren yeni yasalar gerekiyor,” dedi.
Adil Veri Ekonomisinin Geleceği
Acemoğlu, teknoloji devlerinin sadece oligopol yapısını bozmanın yeterli olmadığını, aynı zamanda insanların verileri üzerinde daha fazla kontrol sağlanması gerektiğini savundu. “Büyük teknoloji şirketleri, insanların verilerini gasp edemeyecekleri bir sistemde daha üretken ve faydalı olabilir,” dedi.
