Daron Acemoğlu’na Prof. Aziz Çelik’ten Tepki: “Verimlilik Artarsa Ücretler Artmaz!”
Daron Acemoğlu, Türkiye’deki düşük ücretler ve enflasyon konusuna dair yaptığı verimlilik odaklı açıklamalarıyla gündem oluşturmuşken, Prof. Dr. Aziz Çelik’ten önemli bir itiraz geldi. Acemoğlu, ücret artışlarının verimlilik artışıyla bağlantılı olduğunu savunurken, Aziz Çelik bu görüşü reddederek, ücretlerin düşük olmasının asıl nedeninin bölüşüm adaletsizliği ve sendikaların zayıf olması olduğunu belirtti.
Daron Acemoğlu’nun Görüşü ve Eleştiriler
Daron Acemoğlu, Fatih Altaylı’nın Youtube programında yaptığı açıklamalarda, Türkiye’deki işçi ücretlerinin düşük olmasının nedeninin verimlilik eksikliği olduğunu belirtmişti. Acemoğlu, “Verimlilik artarsa, işçilere olan talep artar, işverenler üretkenlikleri arttığı için işçilere daha fazla maaş vermek zorunda kalır” şeklinde bir görüş ileri sürmüştü.
Ancak Prof. Dr. Aziz Çelik, bu görüşe itiraz ederek şu ifadeleri kullandı:
“Daron Hoca özetle verimlilik artarsa ücretler de artar, işverenler daha mutlu bir şekilde ücretleri artırmayı kabul ederler, asıl mesele verimliliğin düşük olması demiş. Bu iddiaya itirazım var! Verimlilik artınca ücretlerin kendiliğinden yükseleceğini düşünmek bölüşüm ilişkilerinden habersiz olmak değilse nedir?”
Verimlilik ve Ücretler Arasındaki İlişki
Aziz Çelik, verimlilik artışının tek başına ücretlerin artmasını sağlamayacağına dikkat çekerek şu açıklamaları yaptı:
“Verimlilik artışının reel ücretleri artırma potansiyeli olması başka şey, verimlilik artışının güle oynaya ücretleri artıracağını sanmak başka şey. Verimlilik artsa bile güçlü bir sosyal mücadele ve sosyal politika yoksa, çalışanlar örgütsüz ise ücretler artmaz. Tersine düşebilir.”
Türkiye’deki Gerçek Durum: Verimlilik Artarken Ücretler Düşüyor
Çelik, Türkiye’deki ekonomik gerçekliğin Acemoğlu’nun öne sürdüğünün tam tersi olduğunu belirtti. 2009 ve 2022 yılları arasındaki verilerne göre, Türkiye’de verimlilik artarken reel ücretlerin düştüğüne dikkat çekti. Çelik, verimlilik artışının işçilere yansımadığını ve ücretlerin reel olarak düştüğünü vurguladı:
“Verimlilik artmasına rağmen reel ücretler düşüyor. Verimlilik yüzde 60’dan fazla artmış, ancak reel ücret 2009’da 100’den 93,8’e düşmüş.”
Sosyal Mücadele ve Ücret Artışı
Çelik, ücretlerin artması için yalnızca verimliliğin artmasının yeterli olmadığını, sosyal mücadele ve sendikal güç gibi faktörlerin de gerekli olduğunu belirtti:
“Verimlilik artınca patronlar kendiliğinden ücretleri artırmıyor. Ücretleri artırmak için yoğun bir sosyal mücadele gerekiyor ve ona rağmen bile reel ücretler düşebiliyor.”
Bölüşüm Adaletsizliği ve Sendikaların Zayıf Olması
Aziz Çelik, verimlilik artışının doğrudan ücret artışını getirmediğini ve bunun aslında bölüşüm adaletsizliği ve sendikal zayıflıkla ilgili olduğunu ifade etti:
“Türkiye’de ücret düşüklüğün temel nedeni verimlilik değil, bölüşüm adaletsizliğidir. Sendikaların zayıf olmasıdır. Devletin sosyal devlet vasfını iyice yitirmesidir.”
Verimlilik Artışı ve Sermaye Gelirleri
Çelik, verimlilik artışının daha çok sermaye gelirlerine yaradığını belirterek, İSO 500 Büyük Şirket verilerine de dikkat çekti. 2009’da sermayenin payı %45 iken, 2023’te bu oran %61‘e çıkmış. Bu da verimliliğin artmasının ücretlere değil, sermaye gelirlerine yaradığını gösteriyor.
Diğer Ekonomistlerin Tepkileri
Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp ve Ottowa Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aylin Seçkin Georges gibi ekonomistler de Daron Acemoğlu’nun görüşlerine benzer açıklamalarda bulunarak, verimlilik ile ücretler arasındaki ilişkinin uzun vadeli olduğunu ve sosyal mücadele olmadan ücret artışlarının gerçekleşmeyeceğini belirttiler.
