Üniversite Eğitiminin Maddi Avantajı Azalıyor: TÜİK Verileri Şaşırtıyor
Son yıllarda Türkiye’de üniversite eğitiminin ekonomik getirisi hızla düşerken, eğitimli bireylerin gelirleri, vasıfsız işçilerin gelirlerine yakın seviyelere iniyor. Artan enflasyon, gelir dağılımındaki eşitsizlik ve asgari ücretin standart bir maaş haline gelmesi bu tablonun başlıca sebepleri arasında yer alıyor.
Üniversite Mezunu Gençlerin Tepkisi: “4 Yıl Neden Okudum?”
Ekonomist Ali Ağaoğlu’nun dikkat çektiği gibi, üniversite mezunları arasında, yüksek öğrenim sonrası beklenen gelir artışının gerçekleşmemesi hayal kırıklığı yaratıyor. Ağaoğlu, durumu şu sözlerle özetledi:
“Eğer asgari ücret alacaksam, neden yıllarca okuyarak uzmanlık kazandım? Üniversite mezunu ile vasıfsız işçi arasındaki fark giderek kapanıyor.”
Maaş Farkları Neden Azalıyor?
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Gelir Dağılımı İstatistikleri, üniversite mezunlarının gelir avantajının son yıllarda önemli ölçüde düştüğünü gösteriyor.
- 2006’da Yükseköğretim Mezunları:
Üniversite mezunlarının yıllık geliri, okuma yazma bilmeyen bireylerin gelirine oranla 3,66 kat daha fazlaydı. - 2024’te Düşüş:
Bu oran 2024 yılında 2,91’e geriledi. Lise mezunlarıyla kıyaslandığında ise fark 2006’da 1,45 iken, 2024’te 1,29 seviyesine düştü.
Bu tablo, yükseköğretimin ekonomik açıdan avantajını kaybetmeye başladığını gösteriyor.
Kadın ve Erkek Arasında Maaş Farkı
Gelir eşitsizliği yalnızca eğitim seviyesine bağlı değil; cinsiyet farkı da derinleşiyor:
- Erkekler Daha Fazla Kazanıyor:
Yükseköğretim mezunu erkekler, kadınlardan ortalama %38 daha fazla kazanıyor. Bu oran 2006’da %24’tü. - Kadınların Durumu Daha Kötü:
Kadınların yükseköğretim mezuniyeti sonrası kazandıkları gelir, çoğu zaman asgari ücret seviyesine yakın kalıyor. 2024’te kadınların asgari ücrete oranı 1,23 iken, erkekler için bu oran 1,71 oldu.
Orta Sınıfın Eriyor, Alım Gücü Düşüyor
Enflasyonun yükselmesi ve gelir dağılımındaki bozulma, orta sınıfı giderek yok ediyor. Eğitimli bireyler, gelir erozyonundan en çok etkilenen gruplar arasında yer alıyor.
Uzmanlara göre, üniversite eğitiminin ekonomik avantajının kaybolması, gençler arasında motivasyon kaybına neden oluyor ve toplumdaki sosyal eşitsizliği artırıyor.
