TCMB Raporunda Dikkat Çeken Kuru Fasulye Tarifi
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), ekonomik sıkıntıları açıklamak için dikkat çekici bir yöntem kullandı. ‘Son Dönem Yiyecek Hizmetleri Sektörü Fiyatlama Gelişmeleri’ başlıklı Ekonomi Notu’nda, fiyat artışlarının maliyet artışlarını nasıl aştığını göstermek amacıyla kuru fasulye tarifi verdi. Not, özellikle pandemi sonrası yiyecek hizmetleri sektöründeki fiyat artışlarına odaklandı.
Yiyecek Hizmetlerinde Fiyat ve Maliyet Farkı
TCMB’nin yayımladığı Ekonomi Notu’nda, son yıllarda yiyecek hizmetlerinde maliyet ve fiyatlar arasındaki dengesizliğin giderek arttığı vurgulandı.
Raporda şu tespitlere yer verildi:
“Yiyecek hizmet fiyatlarında gözlenen artışlar, gıda, akaryakıt ve ücret gibi temel maliyet kalemlerindeki artışlarla açıklanamıyor. Özellikle fast-food ve tavuk eti ağırlıklı yemeklerde maliyet ile fiyat arasındaki fark zaman içinde büyüdü.”
Bulgulara göre, kırmızı etle yapılan kebap ve döner gibi ürünlerde ise fiyat ve maliyet arasındaki farkın nispeten daha sınırlı olduğu belirtildi. Ancak genel olarak sektördeki fiyatlama davranışlarının temel ekonomik dinamiklerin ötesinde olduğunu gösteren veriler sunuldu.
Kuru Fasulye Tarifine Dayalı Gıda Maliyet Endeksi
Ekonomi Notu’nda, fiyatlama davranışlarını göstermek için temsili maliyet endeksleri oluşturuldu. Bu kapsamda, yiyecek maliyetlerini analiz etmek amacıyla kullanılan örneklerden biri de kuru fasulye tarifi oldu. TCMB’nin bir yemek tarifi sitesinden aldığı tarifte şu malzemeler yer aldı:
- 1 büyük soğan
- 2 adet sivri biber
- 3 orta boy domates
- 1 yemek kaşığı domates salçası
- 2 yemek kaşığı tereyağı, 2 yemek kaşığı sıvıyağ
- 1 su bardağı fasulye
- Kimyon, tuz, karabiber, pulbiber
Bu tarife dayanarak yapılan maliyet analizleri, yiyecek sektöründeki fiyatlama dinamiklerinin maliyetlerin çok ötesine geçtiğini gözler önüne serdi.
Pandemi Sonrası Fiyat Artışları
Raporda, pandemi sonrası dönemde yeme içme sektöründe görülen fiyat artışlarının sebepleri detaylandırıldı. Özellikle düşük maliyetli yemek türlerinde fiyatların maliyetlere oranla daha fazla yükseldiği ifade edildi. Ancak, kırmızı et gibi maliyeti yüksek ürünlerde bu farkın daha sınırlı olduğu gözlendi.
Tüketici Üzerindeki Etkiler
Ekonomi Notu, yalnızca maliyet ve fiyat farkını açıklamakla kalmadı; aynı zamanda bu durumun tüketici üzerindeki etkilerine de işaret etti. Özellikle yüksek enflasyon ortamında, tüketicilerin bu artışlarla nasıl karşı karşıya kaldığı detaylı şekilde ele alındı.
Hayat Pahalılığı ve Toplum Üzerindeki Yansıması
Kuru fasulye tarifinin bir ekonomik analiz aracı olarak kullanılması, Merkez Bankası’nın konuya yenilikçi bir yaklaşım getirdiğini gösteriyor. Ancak bu yöntem, fiyat artışlarının yarattığı hayat pahalılığı sorununun toplum üzerindeki etkilerini daha net görmemizi sağladı.
