Kara Delik Büyüyor: Yap-İşlet-Devret Projeleri 327 Milyar Lira Daha Yutacak
Türkiye’nin yap-işlet-devret modeliyle hayata geçirilen büyük projeleri, Hazine’ye yük olmaya devam ediyor. 2025-2027 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) çerçevesinde köprü ve otoyolların garanti ödemelerine üç yıl için toplamda 327 milyar lira daha ayrılacağı açıklandı. Bu ödemeler, kur garantili geçiş ücretleri nedeniyle her yıl daha da katlanarak artıyor.
CHP Erzincan Milletvekili Mustafa Sarıgül, açıklanan bu rakamları değerlendirerek, bu tür projelere ayrılan bütçenin, müteahhitlerin kazançlarını katlarken vatandaşın sırtına ağır bir yük bindirdiğini belirtti. Sarıgül, OVP kapsamında, 2025 yılında 94 milyar, 2026’da 114 milyar ve 2027’de 119 milyar lira olmak üzere toplam 327 milyar liranın köprü ve otoyolları işleten firmalara ödeneceğini söyledi.
Avrasya Tüneli ve Şehir Hastaneleri Hariç
Bu tutara Avrasya Tüneli, şehir hastaneleri ve havaalanları gibi diğer yap-işlet-devret projelerinin dahil olmadığını belirten Sarıgül, bu projelerde verilen geçiş ve kullanım garantilerinin Hazine’ye büyük bir maliyet getirdiğine dikkat çekti. Müteahhitlere verilen araç geçiş garantilerinin tutturulamaması nedeniyle Hazine’nin sürekli bu farkları kapatmak zorunda kaldığını vurgulayan Sarıgül, sadece son iki yılda bu bütçenin neredeyse iki katına çıktığını ifade etti.
Kur Garantili Projeler Maliyetleri Artırıyor
OVP’de 2025 için dolar kuru tahmini 42 TL, 2026 için 44.4 TL ve 2027 için 46.84 TL olarak öngörülüyor. Kur garantili projelerde ise bu kur artışı, Hazine’nin ödeyeceği miktarları daha da artırıyor. Örneğin, Osmangazi Köprüsü için işletmeci firmaya verilen geçiş garantisi şu an 55 dolar. 2025’te bu tutarın yaklaşık 2 bin 310 TL olacağı tahmin ediliyor. Bu nedenle, geçiş ücreti arttıkça Hazine’nin firmalara ödediği farklar da katlanacak.
Son verilere göre, Osmangazi Köprüsü’nde geçiş ücreti 555 TL seviyesindeyken, işletmeci firma, geçmeyen her araç için Hazine’den 1.245 TL fark alıyor. 2025 yılına gelindiğinde bu farkın 1.755 TL olması bekleniyor. Sarıgül, bu projelerin müteahhitlerin kazançlarını artırdığını, ancak kaybedenin yine vatandaş olduğunu söyledi.
Müteahhitlerin Cebine 500 Milyar TL Girecek
Sarıgül, 2022 yılında 36 milyar TL olan garanti ödeme tutarının, 2023 yılında 53 milyar TL‘ye, 2024 yılında ise 74 milyar TL‘ye çıktığını ifade etti. Müteahhitlerin bu projelerden büyük kazanç elde ettiğini belirten Sarıgül, 6 yıl içinde Hazine’den işletmeci firmaların cebine yaklaşık 500 milyar TL gireceğini vurguladı.
Sarıgül, bu tür projelerin yükünün halkın sırtında olduğunu ve Hazine’nin bu projelere aktardığı kaynakların, eğitim, sağlık ve sosyal hizmetler gibi diğer önemli alanlardan eksildiğini belirterek, hükümetin bu projelerdeki politika değişikliğine gitmesi gerektiğini ifade etti.
Kaynak: Sözcü
