Wikipedia, Hindistan’da Mahkemelik Oldu
Uzmanlar, Wikipedia’nın Hindistan’da büyük bir hukuk mücadelesine girdiğini ve bu mücadelenin ülkedeki çevrimiçi ansiklopedinin işleyişini etkileyebileceğini söylüyor.
Dava, Hindistan’ın en büyük haber ajansının, Wikipedia’yı işleten Wikimedia Vakfı’na karşı iftira içerikli yayın yaptığı iddiasıyla açtığı 20 milyon rupi (237.874 dolar; 183.012 sterlin) tutarındaki davadan kaynaklanıyor.
Delhi Yüksek Mahkemesi’ndeki davada Asian News International (ANI), Wikipedia’daki açıklamasında yer alan bir paragrafta, sitenin “iktidardaki [federal] hükümet için propaganda aracı” olduğu ve “sahte haber sitelerinden materyal dağıttığı” yönünde asılsız suçlamalarda bulunduğunu belirterek sayfanın kaldırılmasını talep etti.
Vikipedi, internet sitesindeki içeriğin tamamen gönüllüler tarafından yönetildiğini ve Vakfın bunlar üzerinde hiçbir kontrolünün olmadığını söylüyor.
Mahkeme, Ağustos ayında Wikipedia’ya ANI sayfasındaki bu iftira niteliğindeki düzenlemeleri kimin yaptığını açıklamasını emretti ve bu emirlere uyulmaması halinde web sitesini kapatmakla tehdit etti.
Duruşma hala devam ediyor ancak Wikipedia, kullanıcıların temel bilgilerini mühürlü bir zarf içinde mahkemeyle paylaşmayı kabul etti; ancak bunun ne olduğu henüz belli değil.
Uzmanlar, davanın sonucunun platformdaki tarafsız bilgilere insanların erişimini etkileyebileceği için önemli olduğunu söylüyor.
Teknoloji hukuku uzmanı Mishi Choudhary, “Bu bize Hindistan’ın, bilginin doğru ve herkesin ücretsiz erişebildiği internet çağında yaşayıp yaşamadığını gösterecek” diyor.
Davanın konusu nedir?
Duruşma, ANI’nin Wikipedia’da yer alan iftira niteliğindeki içeriği değiştirmeye çalıştığını ancak düzenlemelerinin kabul edilmediğini belirterek mahkemeye dilekçe vermesinin ardından Temmuz ayında başlamıştı.
ANI sayfası, vandalizmi veya kötüye kullanımı önlemek için kullanılan bir Wikipedia özelliği olan “genişletilmiş onaylı koruma” altına alındı; bu sayede yalnızca belirli sayıda düzenleme yapmış olan kullanıcılar sayfada değişiklik yapabiliyor.
ANI, açtığı davada, iftira niteliğinde olduğu iddia edilen içeriğin kaldırılmasını talep etti. Ancak, Wikipedia sayfasında alıntılanan haber raporlarına dava açmadı.
Wikipedia ise topluluk odaklı bir platform olmasına rağmen güçlü bir gerçeklik kontrol sistemine sahip olduğunu savundu.
Vikipedi, herkesin, yayınlanmış gerçek bir kaynak tarafından desteklendiği ve tarafsız bir bakış açısıyla yazıldığı sürece bir sayfada düzenleme yapabildiği bir özdenetim modeliyle çalışır; bu, hiç kimsenin Vikipedi’ye yeni, yayınlanmamış bilgi ekleyemeyeceği anlamına gelir.
Web sitesinde, anonim kalarak bilgileri düzenleyen ve doğrulayan gönüllüler bulunmaktadır.
Gönüllüler arasında düzenlemeler hakkında herhangi bir tartışma, sayfada herkesin görebileceği şekilde görünür. Anlaşmazlık durumunda, anlaşmazlıkların nasıl çözüleceğine dair yönergeler vardır. Web sitesi ayrıca değişiklikleri takip etmek için botlar kullanır.
Wikimedia Vakfı, mahkemede yalnızca teknik altyapı sağladığını ve web sitesindeki içerikleri yöneten gönüllülerle hiçbir ilişkisinin olmadığını söyledi.
Ancak bu model, devam eden davayla ilgili bir sayfanın Wikipedia’da yayınlanmasının ardından eleştiri konusu oldu.
Mahkeme geçen hafta, yargılama sürecine müdahale ettiği gerekçesiyle kitabın kaldırılmasını emretti.
Vakıf o zamandan beri sayfayı askıya aldı. Gözlemciler bunun muhtemelen bir mahkeme emriyle İngilizce dilindeki bir Wikipedia sayfasının kaldırıldığı ilk sefer olduğunu söylüyor.
Vakfın 2012 yılından bu yana yayımladığı şeffaflık raporları, dünya genelinde yaklaşık 5.500 içerik kaldırma ve değiştirme talebinin 10’dan azına uyulduğunu ve bunların hiçbirinin İngilizce web sitesiyle ilgili olmadığını gösteriyor.
Bazı dijital uzmanlar, sayfanın kaldırılmasının yanlış olduğunu, çünkü davayla ilgili basında çıkan haberlerin bir araya getirildiğini söyleyerek bu hamleyi eleştirdi.
Tehlikede olan ne?
Uzmanlar, davanın sonucunun platformun Hindistan’daki faaliyetleri açısından önemli sonuçlar doğurmasının muhtemel olduğunu söylüyor.
Teknoloji gazetecisi ve dijital haklar uzmanı Nikhil Pahwa, davanın daha fazla insan ve markanın Wikipedia sayfalarını kontrol etmeye başlamasına yol açabileceğinden endişe ediyor.
“Birçok insan Vikipedi’de nasıl tasvir edildiklerinden hoşlanmıyor. Artık herkes bir dava açabilir, editörlerin kimliğini isteyebilir ve mahkeme herhangi bir ön iftira olup olmadığına dair bir karar vermeden bunu onaylayabilir,” diyor.
Choudhary, editörlerin doğru içerik yazmaktan çekinebileceği için davanın ifade özgürlüğü üzerinde “soğutucu bir etki” yaratabileceğini söyledi.
Ayrıca, her türlü otosansürün platformdaki bir konu hakkında tarafsız bilgiye erişimi ciddi şekilde engelleyebileceğini de sözlerine ekliyor.
Elbette, Wikipedia tartışmalara yabancı değil. En az 13 ülkede çeşitli sansür biçimleriyle karşı karşıya kaldı. Çin 2019’da ve Myanmar 2021’de yasakladı.
Ayrıca Rus hükümeti ve mahkemeleriyle de anlaşmazlıkları oldu. Moskova hükümeti eleştiren birkaç sayfayı engelledi ve mahkemeler bu makaleleri kaldırmayı reddettiği için Wikimedia Vakfı’na para cezası verdi.
2023 yılında Pakistan, iddia edilen “küfür içerikli” içeriği kaldırmadığı için web sitesini üç gün boyunca engelledi.
Wikipedia, ülke hükümetini eleştiren makaleleri silmeyi reddettikten sonra Nisan 2017’de Türkiye’de engellendi. Türkiye’nin en yüksek mahkemesi yasağı 2020’de kaldırdı.
Hindistan’da uzmanlar, platformun federal hükümetin içerik kaldırma emirlerine karşı çıkan birkaç kuruluştan biri olduğunu söylüyor.
Ancak yasak, ülkedeki faaliyetlerini ciddi şekilde sekteye uğratabilir.
Choudhary, kararın Wikipedia lehine olmaması durumunda “tarafsız bilgiye erişimimiz olmayacağı için toplum olarak zarar göreceğiz” diyor.
