Sömürgecilik Dönemi Kapanıyor: İngiltere Chagos Üzerindeki Egemenliğinden Vazgeçiyor

New York Times‘ın haberine göre, İngiltere, yıllar süren yasal çekişmeler ve müzakerelerin ardından Chagos Takımadaları‘nın egemenliğini Mauritius‘a devretmeyi kabul etti. Bu gelişme, Birleşik Krallık‘ın sömürgecilik döneminden kalma tartışmalarını sona erdirirken, aynı zamanda bölgedeki jeopolitik dengeleri de etkiliyor. Chagos’un en büyük adası olan Diego Garcia, ABD ve İngiltere tarafından stratejik askeri üs olarak kullanılmaya devam edecek.

Birleşik Krallık ve Mauritius Anlaşması

İngiltere Başbakanı Keir Starmer ve Mauritius Başbakanı Pravind Jugnauth, Diego Garcia da dâhil olmak üzere Chagos Adaları’nın egemenliğinin Mauritius’a devredileceğini açıkladı. Ancak, ABD ve İngiltere askeri üssün uzun vadede güvenli ve etkin şekilde işletilmesine devam edecek. Mauritius, üssün 99 yıllık bir başlangıç dönemi için işletilmesini garanti etti.

İngiltere’nin Sömürge Kontrolüne Eleştiriler

İngiltere’nin Chagos Adaları üzerindeki kontrolü, son yıllarda uluslararası mahkemeler ve diplomatik baskılarla giderek artan eleştirilere maruz kaldı. 1960’larda İngiltere, Mauritius‘a bağımsızlık vermiş ancak Chagos Adaları’nı ayırarak yerli halkı adadan çıkarmıştı. Anlaşmazlık, İngiltere’nin “Afrika’daki son kolonisi” olarak görülüyordu.

Uluslararası hukuk uzmanı Philippe Sands, anlaşmanın hem İngiltere hem de Mauritius için gurur duyulacak bir çözüm olduğunu söyledi. Ayrıca, 2022’de Rusya‘nın Ukrayna’yı işgalinin bu müzakereleri hızlandırdığına dikkat çekti, çünkü yasadışı işgallerin uluslararası gündemde daha fazla tartışılmasına yol açtı.

ABD ve Diego Garcia Üssü

ABD, Hint Okyanusu’ndaki Diego Garcia üssünün stratejik önemini korumak amacıyla İngiltere’ye bu anlaşmazlığı çözmesi için baskı yaptı. ABD Başkanı Joe Biden, anlaşmayı memnuniyetle karşıladı. Savunma analistleri, Diego Garcia’nın sadece ABD ve Çin arasında değil, aynı zamanda yükselen bir güç olarak Hindistan‘ın da dâhil olduğu büyük jeopolitik rekabetin bir parçası olduğunu belirtiyor.

Uluslararası Hukuk ve Adalar

Chagos Adaları’na ilişkin anlaşmazlık, İngiltere’yi uluslararası hukuk sahnesinde yalnız bırakmıştı. 2019 yılında Uluslararası Adalet Divanı, İngiltere’nin Chagos Adaları’nı Mauritius’tan ayırmasının yasal olmadığını belirtti. Aynı yıl Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, İngiltere’ye adalardaki sömürge yönetimini altı ay içinde geri çekme çağrısı yaptı.

Starmer’ın Rolü

Keir Starmer, Chagos anlaşmazlığını hükümetinin dış politikasının merkezine koymasa da, Eylül ayında müzakereler için eski diplomat Jonathan Powell’ı görevlendirdi. Powell, 1998’deki Hayırlı Cuma Anlaşması’nın müzakere edilmesinde önemli bir rol oynamıştı. Starmer’ın avukatlık geçmişi ve Jugnauth ile olan ilişkisi, müzakerelerin hızlanmasına yardımcı oldu.