NYT Yazarı Thomas L. Friedman: “Çin’de Marksist’ten Çok Musksist Var”

The New York Times’ın tecrübeli yazarı Thomas L. Friedman, Çin gezisinde edindiği izlenimlerini kaleme aldı. Friedman, Çin’in genç neslinin Marksizm’den ziyade Elon Musk gibi olmak istediğini vurguladı ve ABD ile Çin arasındaki ilişkilerin, küresel düzende işbirliği ve rekabet açısından yeniden değerlendirilmesi gerektiğini belirtti.

Trump ve Şi Cinping Görüşmesi Üzerine

ABD’nin seçilmiş başkanı Donald Trump’ın, yemin törenine Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’i davet etmesi dikkat çekti. Friedman, bu hamlenin alışılmadık olmasına rağmen doğru bir adım olduğunu savundu:
“ABD ve Çin, yapay zeka, iklim değişikliği ve çöken devletlerin yaydığı kargaşayla mücadele için bir araya gelmek zorunda. Dünyanın iki süper gücü olarak bu konularda birlikte hareket etmeleri hayati önem taşıyor.”

Friedman, Çin’in 1972’de imzalanan Şanghay Bildirisi gibi güncellenmiş bir işbirliği çerçevesine ihtiyaç duyduğunu ifade etti.

Marksizm’den Kapitalizme: Çin’deki Değişim

Çin’in genç nesilleri arasında Elon Musk gibi başarılı girişimciler olma arzusunun, Marksist ideolojinin önüne geçtiğini belirten Friedman, Çin’in kovboy kapitalizmi ve devlet güdümlü kapitalizm karışımını teşvik ettiğini söyledi. Tsinghua Üniversitesi Dünya Ekonomisinde Çin Merkezi Direktörü David Daokui Li, Friedman’a şu değerlendirmede bulundu:
“Çin’de birçok kişi Trump’ı anladığını düşünüyor. Onu, ekonomiyi her şeyin merkezine koyduğu için Deng Şiaoping’e benzetiyorlar.”

ABD ve Çin Arasındaki Eğitim ve Turizm İlişkileri Geriliyor

Friedman, ABD ile Çin arasındaki kültürel ve eğitimsel bağların azaldığına dikkat çekti. ABD’de okuyan Çinli öğrenci sayısı hâlâ yüksek olsa da, Çin’de okuyan Amerikalı öğrenci sayısı son yıllarda büyük bir düşüş gösterdi. Çin’deki Amerikalı öğrenciler, hem Çin hem de ABD hükümetlerinin şüpheleriyle karşı karşıya kalıyor.

ABD’nin Pekin Büyükelçisi Nicholas Burns, bu durumun iki ülke arasındaki bağları zayıflatacağına dikkat çekerek şunları söyledi:
“Çince konuşan ve genç Çinlilerle dostluk kuran Amerikalılara ihtiyacımız var. İlişkinin dengeleyicisi onlar olacak.”

İşbirliğinde Yeni Dönem: Yapay Zeka ve İklim Değişikliği

Friedman, ABD ve Çin’in öncelikli olarak yapay zeka ve iklim değişikliği konularında işbirliği yapması gerektiğini savundu. Yapay zeka sistemlerinin kötü niyetli kullanımlarını önleyecek kuralların acilen belirlenmesi gerektiğini vurgulayan Friedman, ayrıca Çin ve ABD’nin, karbon emisyonlarını azaltmak için ortak bir strateji geliştirmesi gerektiğini ifade etti.

Yeni Ortak Düşman: Kargaşa

Friedman’a göre ABD ve Çin, sadece birbirleriyle değil, aynı zamanda dünya genelindeki kargaşa ile de mücadele etmek zorunda. Çöken devletlerin sayısındaki artış ve küresel krizler, iki süper gücün bir araya gelmesini zorunlu kılıyor.

Friedman, şu değerlendirmede bulundu:
“Eğer ABD ve Çin işbirliği yapmazsa, iki ülkeyi de kaos dolu bir 21. yüzyıl bekliyor. İstikrarlı bir gelecek için birlikte hareket etmeleri şart.”