NYT İnceledi: Trump Neden Uluslararası Ceza Mahkemesi’ni Hedef Alıyor?
ABD’nin eski Başkanı Donald Trump, dünyanın en yüksek ceza mahkemesi olan Uluslararası Ceza Mahkemesi’ni (UCM), ABD ve İsrail’in ulusal güvenliğini tehdit ettiği gerekçesiyle yaptırımların hedefi haline getirdi. New York Times, Trump’ın bu hamlesinin arka planını ve UCM’nin neden ABD tarafından hedef alındığını analiz etti.
Uluslararası Ceza Mahkemesi Nedir?
UCM, Hollanda’nın Lahey kentinde bulunan ve uluslararası hukukun küresel merkezi olarak kabul edilen bir kurumdur. Mahkeme; soykırım, savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve saldırı suçları işleyen bireyleri yargılamak için 1998 Roma Statüsü ile kurulmuştur.
125 üye devlete sahip olan UCM’ye, ABD, Çin, Hindistan, Rusya ve İsrail üye değildir. ABD, mahkemenin Amerikalıları yargılamasını Anayasa’ya aykırı olarak değerlendirerek üyelikten kaçınmıştır.
Trump Neden UCM’ye Karşı Yaptırım Kararı Aldı?
Trump, UCM’ye yönelik yaptırımların gerekçesini açıklarken, mahkemenin ABD ve müttefiklerine (özellikle İsrail’e) yönelik faaliyetlerini hedef aldı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu Beyaz Saray’da ağırladıktan kısa süre sonra, Trump UCM’ye yaptırım uygulanmasını öngören bir kararname imzaladı.
Bu kararname, Gazze’de savaş suçu ve insanlığa karşı suç işlemekle suçlanan İsrailli yetkililere yönelik UCM’nin aldığı tutuklama kararlarının ardından geldi. UCM aynı zamanda Hamas liderleri hakkında da tutuklama kararları çıkarmıştı.
Trump’ın yaptırım kararının gerekçeleri arasında:
- ABD personeline yönelik soruşturmalar,
- İsrail’e karşı eylemler,
- Afganistan, Polonya, Litvanya ve Romanya’daki gizli CIA hapishaneleriyle ilgili iddialar bulunuyor.
UCM, bu yaptırımı kınayarak bunun, mahkemenin bağımsız ve tarafsız çalışmalarını baltalamayı amaçladığını açıkladı.
UCM’nin Yargı Yetkisi Nerede Geçerli?
Mahkemenin yargı yetkisi, sanığın uyruğuna bakılmaksızın üye devletlerin topraklarında geçerlidir. Ancak UCM’nin tutuklama yetkisi yoktur ve sanıkların tutuklanması için üye ülkelerin desteğine ihtiyaç duyar. Üye olmayan ülkelerden liderler, Avrupa ülkeleri gibi UCM’ye üye devletlere seyahat ederlerse tutuklanabilirler.
Trump’ın İlk Müdahalesi Değil
Trump, ilk başkanlığı döneminde (Haziran 2020’de), UCM’ye karşı yine benzer bir yaptırım uygulamıştı. Afganistan ve Avrupa’da Amerikalılar tarafından tutuklulara işkence ve kötü muamele iddialarını inceleyen uluslararası müfettişleri hedef almıştı.
Demokratlar, Trump’ın bu yaptırımlarına bazı noktalarda itiraz etse de itirazlarının mahkemeyi savunmaktan çok, yaptırımın kapsamının geniş tutulması ve Amerikan şirketlerinin de cezalandırılması riskiyle ilgili olduğu belirtildi.
