Nobel Fizik Ödülü’nü Kazanan Hinton: “Yapay Zeka İnsanlık İçin Tehlikeli Olabilir”
2024 Nobel Fizik Ödülü, John J. Hopfield ve Geoffrey E. Hinton‘a yapay sinir ağlarının geliştirilmesine olan katkılarından dolayı verildi. Hopfield’in 1980’lerde geliştirdiği Hopfield ağı ve Hinton’ın Boltzmann makinesi üzerine yaptığı çalışmalar, günümüz yapay zeka teknolojisinin temelini oluşturdu. Hinton, Google gibi dev arama motorlarının yanı sıra ChatGPT gibi yapay zeka tabanlı dil modellerinin temel çalışma prensiplerinin mimarlarından biri olarak anılıyor.
Hinton, 2019’da sinir ağları üzerine yaptığı çalışmalardan ötürü Turing Ödülü kazanmış ve “bilişimin Nobel’i” olarak adlandırılan bu prestijli ödülle onurlandırılmıştı. Ancak 2024 Nobel Fizik Ödülü, onu bilim dünyasının zirvesine taşıdı. Ödülü kazandığını öğrendikten sonra New York Times ile kısa bir röportaj gerçekleştiren Hinton, duygu ve düşüncelerini paylaştı.
“Şok Oldum, Beklemiyordum”
Telefonla NYT muhabiriyle konuşan Hinton, ödülü aldığını öğrendiği anki şaşkınlığını, “Şok oldum, şaşırdım ve hayretler içinde kaldım. Bunu hiç beklemiyordum” sözleriyle ifade etti. Hinton, ödülün bu kadar büyük bir anlam taşımasını beklemediğini, ancak Nobel’in bilimsel başarının en büyük simgesi olduğunu belirtti.
Yapay Zeka ve Fizik Bağlantısı
Hinton, yapay sinir ağlarının gelişiminde fiziksel prensiplerin önemli bir rol oynadığını vurguladı. Yapay zekanın temelinde yer alan Hopfield ağlarının ve Boltzmann makinelerinin fiziğe dayandığını açıklayarak, “Hopfield ağları bir enerji fonksiyonu kullanıyordu ve Boltzmann makineleri de istatistiksel fizikten gelen fikirleri içeriyordu” dedi. Bununla birlikte, günümüzde yapay zeka modellerinde yaygın olarak kullanılan “geriye yayılım” tekniğinin fiziksel prensiplerden daha uzak olduğunu belirtti. “Geriye yayılım, Boltzmann makinelerinden daha farklı bir yaklaşımla ilerledi. Artık bu teknikler, sinir ağlarını çalıştırmak için kullanılan temel yöntemler oldu.”
Boltzmann Makinesi ve Yapay Zeka
Boltzmann makineleri ile günümüz yapay zeka tekniklerinin birbirine olan bağlantısı sorulduğunda, Hinton iki farklı teori olarak başladıklarını, ancak günümüzde bu bağlantının çok az olduğunu belirtti. “Başlarda sinir ağlarını eğitmek için Boltzmann makinelerini kullanarak geri yayılım ağlarıyla birleştirdik. Ancak artık bu yöntem kullanılmıyor.” dedi.
Hinton, Boltzmann makinelerinin yapay zekanın gelişiminde en önemli araçlardan biri olduğunu, ancak “bir enzim gibi, geçici bir çözüm sunduklarını” ve temel engellerin aşılmasında katkı sağladıklarını ifade etti. “Boltzmann makineleri, derin sinir ağlarının nasıl eğitileceği konusundaki engelleri aşmamızı sağladı.”
Fizikte Nobel Kazanmak
Hinton, bir fizikçi olmamasına rağmen Nobel Fizik Ödülü’nü kazanmanın kendisi için şaşırtıcı olduğunu belirtti. “Bilgisayar bilimleri için bir Nobel Ödülü olsaydı, çalışmalarımız o kategoriye daha uygun olurdu. Ama böyle bir ödül yok.” ifadesini kullandı. Nobel’in, bilgisayar bilimlerinde devrim yaratan gelişmeleri de onurlandırması gerektiğine vurgu yaptı.
Yapay Zeka Konusundaki Uyarılar
Hinton, daha önce yapay zeka teknolojilerinin insanlık için ciddi tehlikeler oluşturabileceği konusunda sık sık uyarılarda bulunmuştu. Özellikle, bu teknolojilerin insan denetiminden çıkabileceği ve kötü amaçlarla kullanılabileceği endişesini dile getiren Hinton, Nobel Ödülü’nün kendisinin bu uyarılarında daha ciddiye alınmasına yardımcı olacağını umduğunu söyledi. “Bu ödülü almak, insanları uyarılarıma daha fazla kulak vermeye teşvik edebilir” dedi.
Hinton, yapay zekanın olası tehlikeleri üzerine konuşurken, “İnsanlığın geleceği için dikkatli olmalıyız. Yapay zeka yanlış ellere geçerse veya kontrolsüz bir şekilde gelişirse, büyük sorunlarla karşılaşabiliriz.” diye ekledi.
2024 Nobel Fizik Ödülü, yapay zekanın gelişiminde dönüm noktası olan sinir ağları ve Boltzmann makinelerinin önemini vurguladı. Geoffrey Hinton, bilim dünyasına yaptığı katkılarla büyük takdir toplarken, insanlığın geleceğiyle ilgili uyarılarına daha fazla dikkat edilmesi gerektiğini savundu. “Yapay zekanın babası” olarak anılan Hinton, bu ödülün, hem bilimsel başarılarını hem de insanlık için taşıdığı sorumluluğu daha geniş kitlelere duyurmak için önemli bir fırsat sunduğunu belirtti.
