İran Nükleer Kınamadan Kaçınmak İçin Uranyum Zenginleştirme İşlemlerini Durdurmayı Düşünüyor
Birleşmiş Milletler’in nükleer gözlem organı Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEK) tarafından hazırlanan bir rapora göre, İran yüksek düzeydeki uranyum zenginleştirme işlemlerini geçici olarak durdurmayı düşünüyor. Bu hamle, BM’nin İran’ı resmi olarak kınama planından kaçınma girişimi olarak değerlendiriliyor.
%60 Saflıkta Uranyum ve Bombaya Yakın Yakıt
Rapora göre, İran şu anda bir nükleer silah için gereken uranyum stokuna çok yakın seviyede olan %60 saflıkta zenginleştirilmiş uranyum üretiyor.
- Stok Artışı: UAEK’nin doğruladığı bilgilere göre, İran’ın iki büyük zenginleştirme tesisinde stok artışını durdurmaya yönelik hazırlık tedbirleri başladı.
- Stok Miktarı: İran, son raporlama döneminde %60 saflıkta 35 kilo daha uranyum üreterek toplam miktarı 2021’den bu yana ürettiğinin %10’u seviyesine ulaştırdı.
Nükleer silahların yayılmasını izleyen uzmanlar, İran’ın elindeki uranyumun şu anda dört ila beş nükleer silah için yeterli olduğunu belirtti.
BM ve Avrupa’nın Zor Kararı
UAEK’nin raporu, İran’ın nükleer programıyla ilgili uluslararası denetimlere sınırlamalar getirdiğini ve birçok kilit nükleer tesise girişlerin engellendiğini ortaya koydu.
- BM’nin Kınama Kararı: UAEK yönetim kurulunun İran’a yönelik bir kınama kararı alıp almayacağı belirsizliğini koruyor. Bu karar, konuyu BM Güvenlik Konseyi’ne taşıyabilir ve İran’a karşı olası yaptırımları gündeme getirebilir.
- Avrupa’nın Tavrı: Özellikle Avrupa ülkelerinin, İran’ın nükleer denetim engellerine karşı bir kınama kararını destekleyip desteklemeyeceği net değil.
Rafael Grossi’nin İran Temasları
UAEK Başkanı Rafael Grossi’nin İran ziyareti sırasında, İranlı yetkililer bir “ciddiyet göstergesi” olarak zenginleştirme işlemlerini durdurma hazırlıkları yapıldığını dile getirdi.
- Eleştiriler: Nükleer uzman David Albright, bu hamlenin yalnızca sembolik olabileceğini ve İran’ın herhangi bir anda uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yeniden başlayabileceğini söyledi.
- Denetim Eksiklikleri: UAEK’nin kilit tesislere erişememesi, İran’ın gizli zenginleştirme faaliyetleri yürütüp yürütmediğini doğrulama kapasitesini sınırlıyor.
Rusya İddiaları ve Teknik Yardım
Rapor, İran’ın nükleer programı için Rusya’dan teknik yardım aldığına dair herhangi bir kanıt sunmadı. Ancak ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, daha önce bu yönde bir iddiada bulunmuştu.
Uluslararası Güvenlik Riskleri
İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurma kararı, nükleer silahların yayılmasını önleme çabalarının zayıflayabileceği endişesini artırıyor. İran’ın mevcut stokları ve yeniden başlama ihtimali, uluslararası toplumu rahatsız ediyor.
