BRICS Zirvesinde Batı’ya Karşı Yeni Stratejiler: Küresel Doğu ve Güney’in Planları

Dünyanın gözleri, küresel düzeni Batı‘dan uzaklaştırarak yeniden dengelemeyi hedefleyen BRICS üzerine çevrilmiş durumda. BRICS; Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’yı bir araya getiriyor. Ancak bu grup içinde neredeyse hiçbir ortak noktaya sahip olmayan ülkeler var. New York Times (NYT), BRICS zirvesine dair merak edilenleri yazarken, bu koalisyonun iki uçlu yapısına dikkat çekti.

BRICS’in Temel Yapısı ve Tarihi

BRICS, ilk olarak 2001 yılında bir Goldman Sachs bankeri tarafından hızlı büyüyen gelişmekte olan ülkeleri tanımlamak için icat edilmişti. Başlangıçta sadece Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’den oluşan bu grup, 2009’da ilk resmi zirvesini gerçekleştirdi. Güney Afrika ise 2010 yılında bu gruba katıldı. BRICS, 2023 yılında Çin’in desteğiyle genişleyerek Mısır, Etiyopya, İran ve Birleşik Arap Emirlikleri‘ni kapsayacak şekilde büyüdü. Zirve, Rusya’nın güneybatısındaki Kazan kentinde üç gün sürecek şekilde gerçekleştiriliyor.

BRICS’in Hedefi Nedir?

BRICS, uzun zamandır üyelerinin ABD ve Batı Avrupa‘nın hakim olduğu küresel düzeni dengesiz bulan bir cephe oluşturma hedefinde. Grubun genişlemesi, Küresel Güney ağırlıklı yeni üyeleriyle, Batı’ya alternatif bir düzen kurma çabası olarak görülüyor. Ancak, grubun içinde ciddi farklılıklar bulunuyor; bazı ülkeler ABD’ye karşı açıkça düşmanken, diğerleri ABD ile askeri ve ekonomik işbirliklerine sahip.

İki Uçlu Koalisyon: Küresel Doğu ve Güney

NYT, BRICS’i iki uçlu bir koalisyon olarak tanımlıyor. Bir tarafta Küresel Doğu yer alıyor; bu grupta Çin, Rusya ve zaman zaman İran gibi ülkeler, ABD ve NATO‘ya karşı olan rakipler. Diğer uçta ise daha tarafsız kalan ve hatta ABD‘nin müttefiki olan Küresel Güney ülkeleri var. Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri, ABD askeri üslerine ev sahipliği yaparken, Çin ve Rusya ile de yakın ilişkiler kuruyor. Bu çelişkiler, BRICS’in ne kadar birleşik bir cephe oluşturabileceği sorusunu gündeme getiriyor.

Küresel Doğu’nun Hedefleri Neler?

Küresel Doğu, ABD’nin ekonomik ve askeri hegemonyasına karşı bir blok oluşturmayı hedefliyor. Rusya ve İran, Batı’nın sert yaptırımları altında mücadele ederken, Çin bu ülkelerle işbirliğini güçlendiriyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna’daki savaşı, eski dünya düzenini yıkmanın bir adımı olarak görüyor. BRICS, bu yeni dünya düzeninin en güçlü yapılarından biri olarak sunuluyor.

ABD Doları’na Bağımlılığı Azaltma: Küresel Doğu, özellikle Çin ve Rusya, ABD doları‘na olan küresel bağımlılığı azaltma çabasında. Bu girişim, Batı’nın yaptırımlarına karşı bir yalıtım stratejisi olarak görülüyor. Ancak, doların yerini neyin alacağı konusunda net bir plan henüz mevcut değil.

Küresel Güney’in Yaklaşımı

Küresel Güney‘de yer alan ülkeler ise BRICS içinde farklı dengeleri gözetmek zorunda kalıyor. ABD ve Batı ile olan ekonomik ve stratejik bağlarını sürdürürken, aynı zamanda BRICS üzerinden küresel güç kazanmayı amaçlıyorlar. Örneğin, Hindistan, Quad gibi Batı destekli güvenlik ittifaklarında yer alırken, aynı zamanda BRICS’in aktif bir üyesi olmaya devam ediyor.

Çin’in BRICS Üzerindeki Etkisi

BRICS’in en büyük gücü olan Çin, grubun gayri resmi lideri olarak öne çıkıyor. Çin’in ulusal çıkarlarına aykırı bir durumun BRICS’te gerçekleşmesi mümkün görünmüyor. Çin, özellikle Rusya ile işbirliğini güçlendirerek Batı karşıtı blokta liderliği elinde tutmaya çalışıyor. Ukrayna Savaşı sırasında Rusya‘nın en önemli ticari ortağı olarak öne çıkan Çin, aynı zamanda İran‘ın enerji tedarikinde kilit bir rol oynuyor.