ABD’nin Dış Politikasında Türkiye için Sert Rüzgarlar: Marco Rubio’nun Bakış Açısı
ABD’nin yeni başkanı Donald Trump, Amerikan diplomasisinin başına şahin görüşleri ile tanınan Florida Senatörü Marco Rubio’yu getirmeyi planlıyor. Rubio’nun dışişleri bakanlığı adaylığı, Türkiye’nin de yakından izlediği gelişmeler arasında. Geçmişte sık sık Türkiye politikalarını eleştiren Rubio, NATO üyesi olan Türkiye’ye dair birçok önemli konu başlığında sert çıkışlarıyla biliniyor.
1. Suriye’nin Kuzeyindeki Operasyonlar
Rubio’nun Türkiye’ye dair en yoğun eleştirileri 2019 yılındaki Barış Pınarı Harekâtı döneminde görüldü. Türkiye’nin operasyonuna karşı çıkan Rubio, Trump yönetimini Amerikan askerlerini bölgeden çekerek Kürt müttefikleri yalnız bırakmakla suçladı. Rubio, Türkiye’nin operasyonunun Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2019 yerel seçimlerindeki başarısızlıkları unutturmak amacıyla yapıldığını iddia etti. Suriye Demokratik Güçleri (SDG) dışında kimsenin IŞİD ile mücadele etmeyeceğini savunarak Türkiye’nin bu harekâttaki rolüne karşı çıktı.
2. 1915 Olaylarıyla İlgili Yasa Tasarısı
2019’un sonunda ABD Kongresi’nde 1915 olaylarını “Ermeni soykırımı” olarak tanıyan yasa tasarısı gündeme geldiğinde, Rubio bu tasarıya destek veren senatörler arasında yer aldı. Türkiye ile ABD arasındaki tarihsel bir gerilim konusu olan bu konuda Rubio’nun tutumu, Türk kamuoyunda da dikkat çekti.
3. ABD’nin Suriye’den Çekilmesi Kararı
Trump’ın 2018’de Suriye’den asker çekme kararına karşı çıkan Rubio, bu adımın büyük bir hata olacağını savunarak sürecin tamamlanmasını engellemede etkili oldu. Rubio, askerlerin çekilmesinin SDG’nin IŞİD’le mücadeleyi sonlandırmasına ve İran’ın bölgedeki etkisini artırmasına yol açacağını öne sürdü. Rubio’nun bu konudaki endişeleri, Trump yönetiminin ikinci döneminde de gündemde olabilir.
4. 2019 Yerel Seçimleri ve Demokrasi Eleştirisi
2019’da İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerinin iptali sonrasında Rubio, bu durumu eleştirerek sosyal medya hesabından Türkiye’de hukukun üstünlüğünün zayıfladığını belirtti. “Otoriterlik her yerde demokrasiye meydan okuyor,” diyerek Türkiye’deki demokratik gerilimlere dikkat çeken Rubio, İstanbul seçimlerinin iptal edilmesini Türkiye’de demokrasinin altını oyan bir hamle olarak niteledi.
5. S-400 Hava Savunma Sistemi ve Yaptırımlar
Rubio, NATO üyesi Türkiye’nin 2019’da Rusya’dan S-400 hava savunma sistemleri satın almasına karşı çıkan isimlerden biri oldu. ABD Kongresi’nde Türkiye’ye yaptırım uygulanması sürecinde aktif rol oynayan Rubio, Trump yönetiminin bu konuda Türkiye’ye yaptırım muafiyeti uygulamasını yanlış bir karar olarak değerlendirdi. Bu nedenle, Dışişleri Bakanlığı’na onay alması halinde Türkiye’nin savunma politikaları Rubio’nun gündeminde kalmaya devam edecek.
6. Venezuela ve Türkiye İlişkileri
Rubio, Türkiye’nin Venezuela’daki Maduro yönetimiyle kurduğu ilişkilere karşı çıkmış ve Türkiye’yi Maduro’nun “suç planlarına” yardım etmekle suçlamıştı. Türkiye ile Venezuela arasında artan altın ticareti hakkında, Maduro’nun ülkenin altın kaynaklarını Türkiye’ye kaçırdığına dair açıklamalar yaparak bu ticaretin engellenmesi gerektiğini savundu.
7. Kıbrıs’ta Maraş’ın Açılması
2019 yılında Kıbrıs’ın kuzeyinde bulunan Maraş’ın kısmen açılmasına tepki gösteren Rubio, bu konuda ABD’nin Avrupa Birliği ile birlikte hareket etmesini talep eden bir mektup sundu. Rubio, Kıbrıs konusunda Türkiye’nin iki devletli çözüm önerisini eleştirmiş ve ABD’nin Kıbrıs’ta Türk tarafının hamlelerine karşı durması gerektiğini belirtmiştir.
8. Enes Kanter ile Görüşme ve İnsan Hakları Eleştirileri
Rubio, Türkiye’deki insan hakları durumuna dair çeşitli eleştirilerde bulundu. Ocak 2019’da NBA oyuncusu Enes Kanter’le görüşen Rubio, Türkiye’deki demokratik gerilimleri eleştirerek Kanter’i cesaretinden ötürü övdü. Rubio, Kanter’in YouTube’da yayınladığı görüşme videosunda Türkiye’deki “siyasi tutukluların” durumunu da gündeme taşıdı.
9. Siyasi Tutuklular ve İnsan Hakları Mektupları
Rubio, Cumhurbaşkanı Erdoğan hükümetine yönelik eleştirilerini ABD Senatosu’nda defalarca dile getirdi. Türkiye’nin insan hakları sicilinin kötüleştiğini belirterek, Şubat 2021’de diğer senatörlerle birlikte ABD Başkanı Biden’a Türkiye’deki insan hakları ihlallerine karşı harekete geçilmesi için çağrıda bulundu. Ayrıca, Amerikan-Türk vatandaşı Serkan Gölge ve ABD’nin diplomatik misyonlarında çalışan iki Türk personelin serbest bırakılması için Türkiye’ye yaptırım talep eden yasa tasarısını imzaladı.
10. Türkiye’nin Rusya ile Çatışmalarındaki Rolü ve NATO Destekleri
Rubio, Türkiye’nin Rusya ile yaşadığı çatışmalar sırasında NATO’nun Türkiye’ye daha fazla destek vermesi gerektiğini savundu. Türkiye’nin Rusya’nın Ukrayna işgaline karşı sağladığı Bayraktar İHA’larının önemli bir rol oynadığını belirten Rubio, Türkiye’nin İdlib’de ve Ukrayna’daki pozisyonlarını doğru bulduğunu ifade etti.
Rubio’nun Türkiye Politikası: Kritik Alanlarda Çatışmalı, Stratejik Alanlarda Destekleyici
Marco Rubio’nun geçmişteki açıklamaları, Türkiye’nin dış politikasına dair çoğunlukla eleştirel bir bakış açısına sahip olduğunu gösteriyor. Özellikle savunma, insan hakları ve demokratik değerler gibi konularda Türkiye’nin politikalarını sık sık sorgulayan Rubio, dışişleri bakanı olarak göreve başlarsa Türkiye ile ABD arasında mevcut gerilimleri gündeme taşıyabilir. Ancak Suriye ve Rusya ile ilgili bazı konularda Türkiye’nin politikalarına yönelik destek verici bir yaklaşımı da var. Rubio’nun Türkiye’ye dair eleştirilerini ABD-Türkiye ilişkilerinde kritik konuları göz önünde bulundurarak daha sert bir çerçeveye taşıması olası.
