ABD’nin Anlaşmadan Çekilmesi İran’ın Nükleer Faaliyetlerini Tetikledi
ABD’nin 2018 yılında Donald Trump yönetimi tarafından İran Nükleer Anlaşması‘ndan çekilmesi, İran’ın nükleer programını hızlandırmasına neden oldu. Trump, anlaşmayı “tarihteki en kötü anlaşma” olarak nitelendirmiş ve İran’la yapılan bu anlaşmadan aniden çekilmişti. Ancak bazı uzmanlar ve eleştirmenler, ABD’nin bu hamlesinin İran’daki sertlik yanlılarını güçlendirdiğini ve İran’ın nükleer programına hız verdiğini savunuyor.
Nükleer Programda Hızlanma
ABD’li yetkililer, İran’ın bir nükleer bomba için gerekli olan nükleer malzemeye haftalar içinde sahip olabileceğini, ancak kullanılabilir bir nükleer cihaz üretmenin altı ay veya daha uzun süreceğini tahmin ediyor. Anlaşmanın yürürlükte olduğu dönemde İran, nükleer faaliyetlerini belirli sınırlar içinde tutuyordu, ancak anlaşmadan çekilmenin ardından İran, uranyum zenginleştirme faaliyetlerini hızlandırarak nükleer silah yapma potansiyeline yaklaştı.
İsrail ve ABD’nin Endişeleri
Bu gelişmeler, özellikle İsrail‘i alarma geçirdi. İsrailli yetkililer, İran’ın nükleer tesislerine saldırarak bu programı durdurmayı tartışmaya başladı. ABD ise bölgedeki tansiyonun artmasıyla birlikte iki ülkenin topyekûn bir savaşa sürüklenmesinden endişe ediyor. İran’ın nükleer programı ve bölgede desteklediği vekil güçler, Orta Doğu’daki dengeleri daha da hassas bir noktaya taşımış durumda.
Trump’ın Stratejisi Tartışılıyor
Trump’ın anlaşmadan çekilme kararı birçok kesim tarafından eleştiriliyor. Obama döneminde ulusal güvenlik danışman yardımcısı olarak görev yapan Benjamin Rhodes, anlaşmadan çekilmenin İran’ın nükleer programı üzerindeki sınırlamaları kaldırdığını ve İran’ın daha sert bir çizgi izlemesine neden olduğunu belirtiyor. Öte yandan muhafazakâr kesim, Trump’ın bu kararını destekleyerek, anlaşmanın İran’a zaman kazandırdığını ve bölgesel terörizmi finanse etmek için imkan sağladığını savunuyor.
Anlaşmanın Yeniden Canlandırılması Mümkün mü?
Günümüzde Biden yönetimi, İran’la yeniden müzakere masasına oturmaya çalışsa da, somut bir ilerleme sağlanabilmiş değil. Bazı analistler, İran’ın yeni cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan‘ın daha ılımlı bir çizgide olduğunu ve anlaşmayı yeniden canlandırmaya açık olduğuna dair sinyaller verdiğini belirtiyor. Ancak mevcut Orta Doğu krizi ve İran’ın nükleer programındaki ilerleme, bu müzakereleri daha da zorlaştırıyor.
