Cari Açıkta Artış Trendi: Türkiye’nin Dış Ticaret Dengesi Bozuluyor mu?
Türkiye’nin ödemeler dengesi verileri, cari açığın büyüme trendinin güçlendiğini gösteriyor. Kasım ayından itibaren yeniden açık vermeye başlayan cari işlemler hesabı, ocak ayında daha da genişledi.
Cari Açık Ocakta Yükseldi
Merkez Bankası’nın açıkladığı ödemeler dengesi verilerine göre, ocak ayında cari işlemler hesabı 3 milyar 795 milyon dolar açık verdi. Bu rakam, geçen yılın aynı ayına kıyasla %66,7 oranında bir artışa işaret ediyor. Son üç aydır büyüyen yıllık cari açık, ocak sonu itibarıyla 11 milyar 541 milyon dolara ulaştı.
Geçen yıl uygulanan parasal sıkılaşma politikaları, sanayi sektörünün üretiminde yavaşlamaya ve dolayısıyla hammadde ile ara malı ithalatında düşüşe neden olmuştu. Altın ithalatına getirilen kotalar ve ithal tüketimin yavaşlamasıyla birlikte dış ticaret açığında küçülme süreci yaşandı. Bu dönemde turizm gelirlerindeki artış da cari açığın daralmasına katkı sağladı ve hazirandan itibaren cari denge pozitif seyretti. Beş ay üst üste cari fazla verilmesiyle yıllık cari açık, ekim sonunda 6 milyar 901 milyon dolara kadar geriledi. Ancak kasım ayından itibaren bu trend tersine dönmeye başladı.
Son Üç Ayda 11,2 Milyar Dolar Cari Açık Verildi
Kasım ayında sanayi üretiminde başlayan toparlanma, hammadde ve ara malı ithalatını yeniden artırdı. Bunun yanı sıra, tüketim malı ithalatında hızlanan artışlar cari dengede bozulmaya neden oldu. Kasım ayında 2 milyar 764 milyon dolar, aralık ayında ise 4 milyar 647 milyon dolar cari açık verildi. Ocak ayındaki 3 milyar 795 milyon dolarlık açıkla birlikte son üç ayda toplam 11 milyar 206 milyon dolar cari açık oluştu.
Yıllık bazda cari açık düşüş trendini kaybetti. Bir yıl önce ekim sonunda 38 milyar 547 milyon dolar olan cari açık daralması, ocak sonunda 20 milyar 849 milyon dolara geriledi.
Cari Açık Nasıl Finanse Edildi?
Ocak ayında yurt dışı yerleşiklerden 1 milyar 414 milyon dolarlık doğrudan yatırım girişi sağlanırken, Türk yatırımcıların yurt dışındaki yatırımları 910 milyon dolara ulaştı. Doğrudan yatırımlardan kaynaklı net giriş, geçen yılın aynı ayına göre 104 milyon dolar azalarak 504 milyon dolar oldu.
Portföy yatırımlarında ise ocak ayında net 2 milyar 182 milyon dolarlık giriş yaşandı. Hisse senedi piyasasında 12 milyon dolar, DİBS piyasasında 1 milyar 650 milyon dolar net alım gerçekleşti. Bankaların yurt dışı tahvil ihraçlarında 336 milyon dolar net satış, genel hükümetin tahvil ihraçlarında 211 milyon dolar net satış, diğer sektörlerin ihraçlarında ise 880 milyon dolar net alış kaydedildi.
Ocakta bankalar yurt dışından 9 milyar 732 milyon dolar net kredi kullandı. Bu tutarın 7 milyar 273 milyon doları kısa vadeli, 2 milyar 459 milyon doları uzun vadeli kredilerden oluştu.
Net hata noksan kaleminde 1 milyar 591 milyon dolarlık kayıtsız çıkış kaydedildi. Resmi rezervlerde ise 6 milyar 430 milyon dolarlık artış yaşandı.
Dış Ticaret Açığı ve Hizmet Gelirleri
Ocak ayında ihracat %7,1 artışla 21 milyar 112 milyon dolar, ithalat ise %10,8 artışla 26 milyar 670 milyon dolar oldu. Dış ticaret açığı, geçen yılın aynı ayına göre %27,7 artarak 5 milyar 558 milyon dolara ulaştı.
Hizmet sektöründe ise gelirler 7 milyar 503 milyon dolar, giderler ise 4 milyar 421 milyon dolar oldu. Hizmetler dengesi kaynaklı net girişler, geçen yıla kıyasla 46 milyon dolar azalarak 3 milyar 82 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu dönemde taşımacılık hizmetlerinden 1 milyar 439 milyon dolar, seyahat kaleminden ise 2 milyar 381 milyon dolar gelir elde edildi.
Birincil gelir dengesi 1 milyar 191 milyon dolarlık net çıkış gösterirken, bu kaybın 675 milyon dolarlık kısmı net portföy yatırımı giderlerinden kaynaklandı.
Yıllık Cari Açık ve Finansmanı
- Yıllık ihracat: 286,9 milyar dolar
- Yıllık ithalat: 316,4 milyar dolar
- Dış ticaret açığı: 57,6 milyar dolar
- Hizmet gelirleri: 115,7 milyar dolar
- Hizmet giderleri: 53,8 milyar dolar
- Hizmet dengesi fazlası: 61,9 milyar dolar
- Birincil gelir dengesi açığı: 16 milyar dolar
- İkincil gelir dengesi fazlası: 101 milyon dolar
- Net doğrudan yatırımlar: 4,5 milyar dolar
- Net portföy yatırımları: 13,7 milyar dolar
- Net kredi girişleri: 37 milyar dolar
- Net efektif ve mevduat çıkışı: 13,1 milyar dolar
- Ticari kredilerde net çıkış: 2,8 milyar dolar
- Merkez Bankası’nın net döviz rezerv artışı: 13,2 milyar dolar
- Net hata noksan kalemindeki çıkışlar: 14,6 milyar dolar
Enerji ve Altın Hariç Cari Fazla
Ocak ayında enerji ve altın hariç cari işlemler hesabı 2 milyar 403 milyon dolar fazla verdi. Bu bazda yıllık cari fazla 51,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Ocak sonu itibarıyla net enerji ithalatı 49 milyar dolar, net altın ithalatı ise 13,8 milyar dolar oldu.
Enerji ve altın hariç cari fazla, geçen yılın aynı dönemine göre 11,5 milyar dolar artarak ocak itibarıyla 51,2 milyar dolara ulaştı. Ancak kasım ayında 54,7 milyar dolara kadar yükselen cari fazla, aralıkta 52,6 milyar dolara, ocakta ise 51,2 milyar dolara geriledi.
