Buzlarla Kaplı Kuzey Adası Türkler İçin Açıldı: Türkiye, Svalbard’da Hak Sahibi Oldu

Türkiye, Arktik bölgesindeki Svalbard Takımadaları’nda ekonomik ve bilimsel faaliyetler yürütme hakkı kazandı. Spitsbergen Antlaşması’na taraf olan Türkiye, vatandaşlarına bu buzlarla kaplı coğrafyada mülk edinme, çalışma ve araştırma yapma imkânı sağlayacak.

Svalbard Antlaşması ve Türkiye’nin Yeni Hakları

7 Mart 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe giren anlaşma, Türk vatandaşlarına ve şirketlerine Svalbard Takımadaları üzerinde mülk edinme, ikamet etme, balıkçılık, madencilik ve denizcilik faaliyetlerinde bulunma hakkı tanıyor.

1920 yılında Paris’te imzalanan ve 1925’ten bu yana yürürlükte olan antlaşma, Norveç’in Svalbard üzerindeki egemenliğini tanırken, taraf ülkelere ekonomik ve akademik haklar sağlıyor.

Bilimsel Araştırmalar ve Eğitim İçin Yeni Bir Fırsat

Türkiye’nin Spitsbergen Antlaşması’na taraf olmasıyla birlikte, Türk bilim insanları Svalbard’da kurulacak araştırma merkezlerinde bilimsel faaliyetler yürütebilecek. Ayrıca, Türk öğrenciler, bölgede faaliyet gösteren Svalbard Üniversite Merkezi’nde eğitim alma hakkına sahip olacak.

Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, Türkiye’nin Arktik Konseyi’ne gözlemci üye olma hedefini koruduğunu ve bu bölgedeki varlığını güçlendirme amacında olduğunu belirtti.

Son yıllarda TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi öncülüğünde düzenlenen Ulusal Arktik Bilimsel Araştırma Seferleri kapsamında, Norveç’in münhasır ekonomik bölgesi ile Svalbard Adaları ve kara sularında çeşitli araştırmalar gerçekleştirildi.

26 Haziran – 25 Temmuz 2024 tarihleri arasında tamamlanan dördüncü sefer (TASE-IV), Türkiye’nin Arktik bölgesine yönelik uzun vadeli araştırmalarının bir parçası olarak değerlendiriliyor.

Svalbard Takımadaları Hakkında Bilgiler

Svalbard Takımadaları, Norveç’in kuzeyinde, Arktik Okyanusu’nda yer alan ve toplam 61 bin 22 kilometrekarelik bir alanı kaplayan bir adalar grubudur.

• En büyük adası Spitsbergen, 37 bin 673 kilometrekare yüzölçümüyle takımadaların büyük bir kısmını oluşturuyor.
• Adaların yaklaşık yüzde 60’ı buzullarla kaplı ve en yüksek noktası 1.717 metre yüksekliğindeki Newtontoppen zirvesi.
• En büyük yerleşim yeri Longyearbyen’de yaklaşık 2 bin 465 kişi yaşıyor.
• Rusya’nın kontrolündeki Barentsburg, 440 kişilik nüfusuyla madencilik faaliyetleriyle öne çıkıyor.
• Ny-Ålesund, dünyanın en kuzeydeki sivil yerleşimi olup, yaz aylarında 180, kış aylarında ise yaklaşık 35 kişilik nüfusa sahip bir araştırma merkezi.

Türkiye’nin Arktik Bölgesindeki Stratejik Hedefleri

Türkiye, bu bölgedeki doğal kaynaklardan yararlanmayı, küresel bilimsel araştırmalarda daha aktif rol almayı ve bölgesel iş birliklerini geliştirmeyi amaçlıyor.

Bölgedeki en dikkat çekici yapılardan biri 2008 yılında kurulan Svalbard Küresel Tohum Deposu. Bu depo, dünyanın dört bir yanındaki bitki türlerinin tohumlarını, doğal ve insan kaynaklı felaketlere karşı güvence altına almak amacıyla saklıyor.