Brezilyalı Kahve Üreticileri Kuraklığa Karşı Yüksek Maliyetli Sulama Sistemleri ile Direniyor
Dünyanın en büyük kahve üreticisi olan Brezilya, iklim değişikliğinin yol açtığı kuraklıklarla mücadele ederken, kahve üreticileri yüksek maliyetli sulama yatırımları ile ayakta kalmaya çalışıyor. Art arda yaşanan kuraklıklar nedeniyle hem kahve üretimi hem de dünya genelindeki fiyatlar rekor seviyelere yükselirken, Brezilyalı çiftçiler tarım tekniklerini kökten değiştirmek zorunda kaldı.
Kuraklıklar Kahve Tarlalarını Vurdu, Çiftçiler Çözümü Sulamada Buldu
Geçtiğimiz yıl yaşanan şiddetli kuraklıklar, Minas Gerais ve Bahia eyaletlerindeki binlerce kahve ağacını kuruttu. Özellikle Brezilya’nın geleneksel kahve üretim bölgelerinde, yağış rejimlerinin değişmesi ve su kaynaklarının azalması, üreticileri radikal çözümler aramaya itti. Normalde sadece %30’u sulanan kahve tarlalarında, artık yeni yatırımlarla sulama sistemlerinin oranı hızla artıyor.
Joha Çiftliği’nde çalışan Rodrigo Brondani, sulama sayesinde kuraklığa rağmen rekor hasat beklediklerini belirtiyor. 900 hektarlık arazide, devasa dairesel sulama sistemleriyle donatılan bu tarla, Brezilya’daki ortalama çiftliklerin tam 20 katı büyüklüğünde. Brondani, “Bu yıl hasadımız çok iyi görünüyor. Verim, ülke ortalamasının iki katına çıkabilir” dedi.
İklim Krizi ve Kahvede Yeni Dönem
Küresel kahve tüketiminin yaklaşık %35’ini karşılayan Brezilya, yıllardır bol yağışlı sezonlara güvenerek üretimini sürdürüyordu. Ancak son yıllarda yağışların azalması ve su tablolarının düşmesi, kahve tarımını ciddi biçimde etkiledi. International Coffee Organization verilerine göre, son altı yılın dördünde, dünya kahve tüketimi üretimi aştı. Bu da fiyatların sürekli yükselmesine yol açtı.
2025 yılına girerken kahve fiyatları %25 daha arttı. Geçtiğimiz yıl ise fiyatlar %70’e varan bir artış göstermişti. Kahvenin kilogram başına vadeli fiyatı 4,40 dolarla rekor kırdı. Bu artış, sadece Brezilya’da değil, küresel ölçekte kahve fiyatlarına yansıdı. Nestlé Nespresso, Starbucks ve JDE Peet gibi dev markalar, tüketicilere zamlı kahve satmaya başladı.
Bahia Yükselirken, Minas Gerais Su Krizi Yaşıyor
Bahia, büyük su rezervleri ve geniş arazileri sayesinde yeni bir kahve üretim merkezine dönüşürken, Minas Gerais gibi geleneksel bölgelerde durum çok daha zor. Bazı çiftçilerin yeraltı sularına ulaşabilmek için 300 metre derinlikte kuyular açmak zorunda kaldığı belirtiliyor. Yine de çoğu üretici, yeterli su bulmakta zorlanıyor.
Mario Alvarenga gibi çiftçiler, “Elimde sulama sistemi var ama su bulamıyorum” diyerek sorunun ciddiyetini ortaya koyuyor. Sulama sistemleri kurulu olsa bile, su yetersizliği nedeniyle kullanılamıyor.
Yüksek Maliyet, Yüksek Risk
Merkezi pivotlu sulama sistemlerinin birim maliyeti yaklaşık 1.5 milyon real (yaklaşık 263 bin dolar). Toprak altına döşenen damla sulama sistemleri ise hektar başına 40 bin real (yaklaşık 7 bin dolar) maliyet oluşturuyor. Küçük ve orta ölçekli çiftçiler için bu yatırımlar oldukça ağır. Cooxupe Kooperatif Başkanı Carlos Augusto Rodrigues de Melo, bölgede sulanan alan oranının sadece %20 olduğunu, ancak 3-5 yıl içinde bu oranın iki katına çıkmasını beklediklerini söylüyor.
Çözüm: Sulama + Toprak Yenileme
Uzmanlar, sadece sulama değil, aynı zamanda toprak yenileme ve rejeneratif tarım uygulamalarıyla da verimin artırılabileceğini belirtiyor. Hugo Guimaraes de Oliveira, “Toprağın su tutma kapasitesini artırmak, eski ağaçları genç ve dayanıklı türlerle değiştirmek verimi yükseltebilir” diyor.
Bahía’da Tehlikeli Bir Gelişme: Aşırı Su Kullanımı
Bahía eyaleti, Urucuia yer altı su rezervinin üzerinde bulunuyor. Ancak son yıllarda kontrolsüz bir şekilde artan su kullanımı tartışmalara yol açtı. Imaterra ve Bahía Federal Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Bahía’daki tarım sektörüne günlük 17 milyar litre su tahsis ediliyor. Bu miktar, São Paulo gibi 11,5 milyon nüfuslu bir şehrin ihtiyacının tam 9 katına denk geliyor.
Brezilya Jeoloji Servisi’ne göre, Urucuia akiferinin 2002-2021 yılları arasında %2,3’lük rezerv kaybı yaşadığı tespit edildi. Uzmanlar, bölgede su kullanımı ve denetimlerin yetersiz kaldığını ve ileride daha ciddi su krizleri yaşanabileceği uyarısında bulunuyor.
Küresel Kahve Pazarı Baskı Altında
Hem iklim değişikliği hem de su krizinin derinleşmesi, Brezilya’nın dünya kahve piyasasındaki rolünü riske atıyor. Eğer sulama yatırımları ve su kaynaklarının korunması dengeli şekilde sağlanamazsa, üretim düşüşü sürecek ve küresel kahve arz-talep dengesi daha da bozulacak.
