AB’den Sığınmacılar İçin Yeni Plan: Üçüncü Ülkelerde Geri Dönüş Merkezleri Kurulacak

Avrupa Birliği (AB), sığınma başvurusu reddedilmiş kişilerin daha hızlı ve etkin şekilde geri gönderilmesini sağlamak amacıyla yeni bir yasa teklifi sundu. “Ortak Avrupa İade Sistemi” adı verilen bu yeni düzenleme, AB ülkelerinde bulunan ancak sığınma başvurusu kabul edilmemiş kişilerin menşe ülkelerine veya üçüncü ülkelere gönderilmesine yönelik tek tip kurallar getirmeyi hedefliyor.

Bu düzenlemeyle birlikte, İtalya ve Arnavutluk arasında imzalanan ve tartışmalara neden olan “üçüncü ülkelerde geri dönüş merkezleri oluşturma” anlaşmaları da yasal zemine oturtulacak.

AB, İade Sürecini Tek Bir Sisteme Bağlayacak

AB Komisyonu’nun yasa teklifine göre, halen üye ülkeler arasında farklı prosedürlere tabi olan geri gönderme süreci, AB genelinde standart bir sistem haline getirilecek.

• Bir ülkede verilen iade kararı, diğer AB ülkelerinde de geçerli olacak. Yani bir kişinin Almanya’dan sınır dışı edilmesine karar verilmişse, bu karar Fransa veya Hollanda gibi diğer AB ülkelerinde de uygulanabilecek.
• Sığınmacılar, gönüllü geri dönüş için teşvik edilecek, ancak güvenlik riski oluşturanlar için zorunlu geri gönderme süreci devreye sokulacak.
• AB’de yasa dışı kalan ve güvenlik riski taşıyan kişilere yönelik daha uzun giriş yasakları, özel gözaltı önlemleri gibi sert tedbirler alınacak.

Üçüncü Ülkelerde Geri Dönüş Merkezleri

Yeni yasa teklifi, AB dışındaki üçüncü ülkelerde geri dönüş merkezleri oluşturulmasını hukuki çerçeveye oturtacak.

• AB üyesi bir ülke, düzensiz göçmenleri AB dışındaki üçüncü bir ülkeye gönderebilecek.
• Bu süreç, uluslararası insan hakları ve geri göndermeme ilkesine uygun olacak.
• Refakatsiz çocuklar ve çocuklu aileler bu anlaşmaların kapsamına alınmayacak.

Bu madde, İtalya’nın Arnavutluk ile imzaladığı ve düzensiz göçmenleri Arnavutluk’taki özel merkezlerde tutmayı öngören anlaşmanın AB çapında uygulanabilir hale gelmesini sağlayacak.

İtalya ve Arnavutluk Arasındaki Göçmen Anlaşması

Kasım 2023’te İtalya Başbakanı Giorgia Meloni ile Arnavutluk Başbakanı Edi Rama arasında imzalanan anlaşma, AB içinde ilk kez bir üye devletin, sığınmacıları üçüncü bir ülkeye göndermesini yasal hale getirmişti.

• İtalya güvenlik güçleri tarafından Akdeniz’de kurtarılan reşit ve sağlıklı erkek sığınmacılar, iltica talepleri sonuçlanana kadar Arnavutluk’taki merkezlerde tutulacak.
• Bu merkezlerde yılda 36 bin sığınmacının barındırılması planlanıyor.
• Merkezler, 2024 yılının Ekim ayında faaliyete geçti.

Bu sistem, AB içinde göç politikalarının daha sertleşeceğinin sinyallerini verirken, insan hakları örgütleri tarafından eleştiriliyor.

Yeni Sistem Nasıl İşleyecek?

Eğer teklif yasalaşırsa, AB çapında tek bir geri dönüş prosedürü uygulanacak.

• AB’de yasadışı olarak kalan bir kişi işbirliği yapmazsa, farklı bir üye ülkeye kaçarsa veya güvenlik riski oluşturursa, otomatik olarak geri gönderilecek.
• Gönüllü geri dönüş teşvik edilecek ancak bunu kabul etmeyenler için zorunlu sınır dışı süreci devreye sokulacak.
• Geri dönüş kararları sistematik olarak takip edilecek ve menşe ülke ile iş birliği mekanizmaları güçlendirilecek.

Avrupa Parlamentosu ve AB Konseyi Onaylayacak

Teklif, Avrupa Parlamentosu (AP) ve AB Konseyi’nin onayından geçtikten sonra yürürlüğe girecek. Eğer yasa kabul edilirse, AB ülkeleri, üçüncü ülkelerle yeni geri dönüş anlaşmaları yapabilecek ve düzensiz göçmenleri bu ülkelerde tutabilecek.

Bu gelişme, Avrupa’da göç politikasının daha katı hale geleceğine ve sığınmacılar için daha zor bir sürecin başlayacağına işaret ediyor.