Çin Menşeli Temu: Nasıl Çalışıyor, Neden Tartışılıyor?

Çin merkezli e-ticaret devi Temu, düşük fiyatları ve milyonlarca kullanıcıya ulaşan hizmetleriyle dikkat çekiyor. Ancak şirketin iş modeli, veri toplama yöntemleri ve tedarik zinciri uygulamaları birçok tartışmanın merkezinde.

Sloganı “Milyarder gibi alışveriş yap” olan Temu, 2022 yılında ABD’de kuruldu ve kısa sürede Amazon ve Walmart gibi dev rakiplerini geride bırakarak dünya genelinde geniş bir müşteri kitlesi kazandı. Düşük fiyat politikası, şirketin henüz kâr odaklı çalışmaması ve doğrudan üreticiden tüketiciye satış yapmasıyla ilişkilendiriliyor.

Temu, PDD Holdings’in ABD iştiraki tarafından yönetiliyor. Aynı zamanda Çin’in popüler e-ticaret platformlarından Pinduoduo’nun da sahibi olan PDD Holdings, Temu’nun iş modelinin temelini oluşturuyor. Şu anda 50’den fazla ülkede faaliyet gösteren şirket, Türkiye’de doğrudan ofis bulundurmasa da çevrimiçi alışverişle büyük bir kullanıcı kitlesine ulaştı.

Temu Nasıl Çalışıyor?

Temu, “dropshipping” olarak bilinen stoksuz satış modeli ile çalışıyor. Bu modelde, ürünler doğrudan üreticiden tüketiciye ulaştırılıyor ve aracıların olmaması fiyatların düşük kalmasını sağlıyor. Temu’nun ana tedarikçileri genellikle Çin merkezli üreticiler. Ürünlerin depolama ve nakliye masraflarının ortadan kaldırılması, daha uygun fiyatlar sunulmasına olanak tanıyor.

Ancak bu yöntem, teslimat sürelerinin uzamasına yol açabiliyor. Türkiye’deki bazı kullanıcılar, siparişlerinin haftalar hatta aylar sürdüğünü ve gümrük kontrolleri nedeniyle gecikmeler yaşandığını belirtiyor. Temu, geç teslim edilen veya teslim edilmeyen ürünler için Sipariş Koruma Programı kapsamında iade hakkı tanıyor.

Türkiye’deki Yasal Durum

Temu’nun Türkiye’de doğrudan ofisi bulunmuyor ve ülkeye yurt dışından satış yapıyor. Bu nedenle Türkiye’de vergi vermiyor ve doğrudan istihdam sağlamıyor. Ancak SimilarWeb’in Ocak 2025 verilerine göre, Temu, Türkiye’deki en popüler pazar yeri siteleri arasında dördüncü sırada yer alıyor.

Türkiye Ticaret Bakanlığı, 2024’te yurt dışından alışverişleri etkileyen yeni düzenlemeler getirdi.

Gümrüksüz alışveriş limiti 150 euro’dan 30 euro’ya düşürüldü.
Avrupa Birliği’nden gelen ürünlere uygulanan gümrük vergisi %20’den %30’a, diğer ülkelerden gelen ürünlerde ise %30’dan %60’a çıkarıldı.

Ticaret Bakanlığı, bu düzenlemelerin Türkiye merkezli e-ticaret firmalarını korumak ve rekabet gücünü artırmak amacıyla yapıldığını belirtti.

Kişisel Verilerin Toplanması Tartışma Konusu

Temu’nun başarısının arkasında, kullanıcı davranışlarını izleyip analiz etme konusunda büyük bir veri toplama sistemi olduğu iddia ediliyor. SimilarWeb e-ticaret uzmanı Ines Durand, Temu’nun tüketici eğilimlerini, en çok aranan ve tıklanan ürünlerle ilgili verileri toplayıp üreticilere sunduğunu belirtiyor.

Ancak bu durum, veri gizliliği tartışmalarını da beraberinde getirdi. Temu’nun kullanıcıların açık rızası olmadan kişisel veriler topladığı ve bu verileri kullandığı iddiaları gündeme geldi. Toplanan veriler arasında şunlar bulunuyor:

Kullanıcının konumu
Mikrofon ve kameraya erişim
Bluetooth ve WiFi ağı bilgileri
Cihazdaki diğer uygulamalardaki faaliyetler
Kayıtlı kişiler, mesajlar ve fotoğraflar
Takvim, cep telefonu seri numaraları
Yüz taramaları, ses kayıtları ve parmak izi gibi biyometrik veriler

Temu’nun internet sitesindeki Gizlilik Bildirimi’nde, verilerin “hizmetleri geliştirmek amacıyla toplandığı” ve “müşterilerin kişisel bilgilerinin satılmadığı” belirtiliyor. Ancak uzmanlar, bu verilerin kapsamının ihtiyacın çok ötesine geçtiğini savunuyor.

Tedarik Zinciri ve Zorla Çalıştırma İddiaları

Temu’nun tedarik zinciri, insan hakları ihlalleriyle ilgili tartışmaların da odağında. ABD Temsilciler Meclisi’nin 2023’te sunduğu bir raporda, Temu ile çalışan bazı üreticilerin, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki zorla çalıştırılan işçileri kullanma riskinin yüksek olduğu belirtildi.

Temu’nun avukatlarından Stephen Heary, bu konunun kıdemli yönetim kadrosunda endişe yarattığını ve Çin’in Sincan bölgesinden ürün tedarik edilmediğini ifade etti. Ancak bu açıklamalar, tartışmaları tam anlamıyla bitirebilmiş değil.

Temu’nun Geleceği

Temu, düşük fiyat stratejisi ve geniş ürün yelpazesi ile küresel pazar payını artırmaya devam ediyor. Ancak veri gizliliği ve tedarik zinciri sorunları, şirketin itibarını etkileyebilecek kritik unsurlar arasında. Türkiye’deki yasal düzenlemeler ve gümrük vergileri de Temu’nun büyüme stratejisini zorlaştırabilir.

Tüketicilerin bu tür platformlarda alışveriş yaparken güvenilirliği sorgulaması ve kişisel veri kullanımına dikkat etmesi öneriliyor.