Trump’ın Gazze Hamlesi: İki Devletli Çözümün Tabutuna Son Çivi
ABD eski Başkanı Donald Trump, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Beyaz Saray’da düzenlediği toplantıda “Gazze’yi devralacağız” açıklamasıyla yeni bir tartışmanın fitilini ateşledi. New York Times analizi, bu planın İsrail-Filistin çatışmasında uzun zamandır savunulan iki devletli çözümü tamamen ortadan kaldırabileceğini öne sürüyor.
İki Devletli Çözüm Tehlikede mi?
ABD başkanları, uzun yıllardır İsrail ve Filistin’in iki ayrı devlet olarak barış içinde yan yana yaşamasını hedefleyen çözüm planlarını destekledi. Ancak Trump’ın Gazze planı, Filistin yerine Gazze’nin ABD’ye ait bir bölge olarak dönüştürülmesini öngörüyor. Bu vizyon, Gazze’yi “Orta Doğu’nun Rivierası” haline getirmeyi amaçlarken, Filistin devletinin son umutlarını da yok edebilir.
Trump’ın planı, 7 Ekim 2023’te Hamas’ın İsrail’e düzenlediği ve 1.200 kişinin öldüğü saldırı ile başlayan süreçte şekillendi. İsrail’in bu saldırıya yanıt olarak Gazze’de düzenlediği operasyonlarda 47.000 kişi hayatını kaybetti. Bu trajediler, halk nezdinde iki devletli çözüm umutlarını daha da zayıflattı.
Trump’ın Planı ve Tepkiler
Trump’ın planı, ABD ve İsrail dışındaki ülkelerden yoğun eleştiri aldı. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, Suudi Arabistan, Mısır, Ürdün, İngiltere, Fransa, Almanya, Türkiye ve Japonya gibi ülkeler, iki devletli çözüme olan desteklerini yineliyor.
Danimarka Dışişleri Bakanı Lars Lokke Rasmussen, “Tek çözüm, iki devletli çözümdür” açıklamasını yaparken, Trump’ın planı daha çok diplomatik bir söylem olarak değerlendiriliyor.
İsrail ve Filistin’de Düşen Destek
Son yıllarda iki devletli çözüme olan halk desteği, hem İsrail’de hem Filistin topraklarında ciddi bir şekilde azaldı.
- Gallup’un İsrail’de yaptığı ankete göre, halkın sadece %27’si iki devletli çözümü destekliyor, %64’ü ise buna karşı çıkıyor.
- Batı Şeria ve Doğu Kudüs’teki Filistinliler arasında da benzer bir durum söz konusu.
2012’de iki devletli çözümü destekleyenlerin oranı %66 iken, bu oran %28’e kadar geriledi.
“23 Devletli Çözüm” Alternatifi
Washington merkezli J Street Başkanı Jeremy Ben-Ami, iki devletli çözüm kavramının artık gerçekçi olmadığını belirtiyor. Ancak Suudi Arabistan öncülüğünde bölgesel bir normalleşme sürecinin parçası olarak “23 devletli çözüm” fikrine kapı aralıyor.
Ben-Ami, “Bu anlaşmanın bir parçası olarak bölge genelinde daha geniş bir değişim mümkün” diyor. Bu süreç, Arap ülkeleriyle İsrail arasındaki ilişkileri daha da ileri taşıyabilir.
