Dünya Şam’daki Değişimi Tartışıyor: Esad Gitti, Ne Olacak?
Beşar Esad’ın devrilmesi, Suriye’de 13 yıldır devam eden iç savaşın en kritik aşamalarından biri oldu. Rejim karşıtı grupların liderliğini üstlenen Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ), 27 Kasım’da başlattığı operasyonla başkent Şam’a girerek Esad yönetimine son verdi. Suriye’nin geleceğini doğrudan etkileyecek bu gelişme, uluslararası toplumda farklı tepkilerle karşılandı.
Birleşmiş Milletler: “Siyasi Çözüm Şimdi Daha Önemli”
Birleşmiş Milletler (BM), Suriye’deki bu yeni dönemi bir fırsat olarak değerlendirdi. BM Suriye Temsilcisi Geir Pederson, yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Bizim için önemli olan, buradan çıkışın siyasi bir yolu olduğunu bulabilmemiz. Bu çözüm, önceki süreçlerden çok farklı olmalı. Herkes için kapsayıcı bir yol izlenmeli ve istikrar odaklı adımlar atılmalı. Suriye’nin sarması gereken çok yara var.”
Pederson’un bu açıklaması, uluslararası toplumun dikkatini, savaş sonrası yeniden inşa sürecinin kapsayıcı olmasına ve bölgedeki istikrarın sağlanmasına çekti.
ABD: “Gelişmeleri Yakından Takip Ediyoruz”
ABD, Esad rejiminin düşüşünü “bölgedeki olağanüstü bir gelişme” olarak nitelendirdi. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada Başkan Joe Biden ve ekibinin, gelişmeleri dikkatle izlediği ve bölgesel ortaklarla sürekli temas halinde olduğu belirtildi. ABD’nin açıklamasında, Suriye’de yeni bir kaosun oluşmasını önlemek için tüm tarafların dikkatli hareket etmesi gerektiği vurgulandı. Washington’un bu süreçte nasıl bir rol oynayacağı ise merak konusu.
Rusya: “Dramatik ve Endişe Verici”
Esad rejiminin en güçlü destekçilerinden biri olan Rusya, bu süreçte beklenenden pasif bir rol oynadı. Rusya Dışişleri Bakanlığı, Esad’ın rejim karşıtı gruplarla müzakereler sonucunda ülkeyi terk ettiğini duyurdu. Yapılan açıklamada, şu ifadelere yer verildi:
“Suriye’deki durum dramatik ve endişe vericidir. Esad ve silahlı gruplar arasında müzakereler yapılmış, ancak Rusya bu müzakerelerde yer almamıştır. Şiddetten kaçınılması ve tüm sorunların siyasi yolla çözülmesi gerekmektedir.”
Rusya, bu süreçte BM Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı kararına atıfta bulunarak kapsayıcı bir siyasi süreç çağrısında bulundu. Ancak Moskova’nın Esad’ın düşüşü sırasında etkisiz kalması, uluslararası arenada dikkat çekti.
Türkiye: “Suriyeliler Artık Evlerine Dönebilir”
Türkiye, Esad yönetiminin düşüşünü mültecilerin geri dönüşü için bir fırsat olarak değerlendiriyor. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Ülkelerini terk etmek zorunda kalan milyonlarca Suriyeli artık evlerine dönebilir. Türkiye, Suriye’nin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne önem veriyor. Yeni hükümet, tüm tarafları kapsayıcı şekilde hareket etmelidir. DEAŞ ve PKK gibi terör örgütlerinin bu süreçte kazanç sağlamaması için elimizden geleni yapacağız.”
Türkiye’nin bu süreçte aktif bir diplomasi yürüterek bölgesel aktörlerle işbirliğini sürdürmesi bekleniyor.
Avrupa ve Orta Doğu’dan Gelen Tepkiler
- Fransa: Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Suriye’deki gelişmeleri kutladı. X üzerinden yaptığı paylaşımda, Esad rejimini “barbarlık” olarak nitelendirerek, “Sonunda. Suriye halkına barış diliyorum” ifadelerini kullandı.
- Almanya: Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Esad’ın düşüşünü “büyük bir rahatlama” olarak değerlendirdi, ancak Suriye’nin “radikallerin eline geçmemesi gerektiğini” vurguladı.
- Çin: Pekin’den yapılan açıklamada, Suriye’de istikrarın kısa sürede sağlanması temennisinde bulunuldu.
- Mısır: Devlet ve ulusal kurumların korunması gerektiği ifade edilerek taraflara sağduyu çağrısı yapıldı.
- İtalya: Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, gelişmeleri “endişe ile takip ettiğini” belirtti.
- Lübnan: Kuzey ve doğu sınırlarını güçlendirdiğini açıklayarak Suriye’deki hızlı değişimin sınır güvenliğine etkilerine dikkat çekti.
İsrail: “Kutlanacak Bir Gelişme Değil”
İsrail, gelişmelere temkinli yaklaşan ülkelerden biri oldu. Diaspora İşleri Bakanı Amichai Chikli, rejim karşıtı grupların güç kazanmasının İsrail için kutlanacak bir neden olmadığını belirtti. Chikli, Golan Tepeleri’nde yeni bir savunma hattı oluşturulması gerektiğini vurgularken, Suriye’nin büyük kısmının “El Kaide ve IŞİD bağlantılı grupların kontrolünde olduğunu” öne sürdü.
Suriye’nin Geleceği: Sorular ve Belirsizlikler
Esad rejiminin düşmesi, Suriye’de 61 yıllık Baas dönemini sona erdirdi. Ancak bu, ülke için yeni soruların ortaya çıkmasına neden oldu:
- Rejim karşıtı gruplar arasındaki güç mücadelesi, yeni bir kaosa yol açabilir mi?
- Uluslararası aktörler, Suriye’nin yeniden inşasında nasıl bir rol oynayacak?
- Milyonlarca mültecinin dönüşü mümkün olacak mı?
