96 Yaşındaki Joan Busquets, İspanya Devleti’ne Karşı
İspanya’da diktatör Francisco Franco döneminde (1936-1975) gerilla savaşlarına katılan 96 yaşındaki Joan Busquets, gördüğü kötü muamele ve işkence nedeniyle İspanya devletine 1 milyon euroluk tazminat davası açtı.
İşkence gördüğünü, zorla çalıştırıldığını ve 20 yıl hapis yattığını söyleyen Busquets, sol koalisyon hükümetinin girişimiyle 2022’de yürürlüğe konan ve Franco diktatörlüğü dönemini yasadışı kılan Demokratik Hafıza Yasası’ndan yararlanmak istiyor.
Yasa kapsamında diktatörlük dönemi ve o dönemin mahkemelerince açıklanan cezalar yasadışı ilan edilmiş, Franco’nun verdiği soyluluk unvanları geri alınmıştı. Ancak herhangi bir maddi tazminat söz konusu olmamıştı.
İspanya’da 2007’de çıkarılan “Tarihi Bellek Yasası’yla” başlayan, iç savaş ve Franco dönemindeki mağdurlara destek verilmesine yönelik girişimin kapsamı, Demokratik Hafıza Yasası’yla genişletilmişti. Bu yasayla iç savaştaki yenilginin ardından Cumhuriyetçilerin safında savaşmaya devam eden gerillalar ilk kez tanınmıştı.
1936-1939’da yaşanan İspanya İç Savaşı’nda faşistlerin zafer kazanmasıyla Cumhuriyetçilerin çoğu Fransa’ya kaçmış, burada Nazi işgaline karşı direnişe katılmıştı. II. Dünya Savaşı’nın ardından İspanya’ya dönen savaşçılar, bu sefer Franco rejimine karşı gerilla savaşı başlatmıştı.
Bu çatışmalara katıldığında 20 yaşında olduğunu belirten Busquets, çoğunlukla silah ve patlayıcı kaçakçılığı yaptığını söylüyor. Gerilla olarak dağlarda geçirdiği bir yılın ardından, arkadaşlarıyla birlikte yakalanıp Barselona’daki Vía Laietana karakoluna götürüldüğünü belirtiyor. Busquets, burada üç hafta işkence gördüklerini, daha sonra hakkında verilen idam cezasının hapse çevrildiğini, arkadaşlarınınsa kurşuna dizildiğini anlatıyor.
20 yıl hapis yattıktan ve bu sırada 5 yıl zorla çalıştırıldıktan sonra 1969’da şartlı tahliyeyle salıverildiğini, ardından Fransa’ya kaçtığını, Paris yönetiminin kendisine siyasi sığınma hakkı tanıdığını belirtiyor. Anarşistin İspanya devletine açtığı davaya, Fransız Genel Emek Konfederasyonu (CGT) sendikası da destek veriyor.
Busquets’in avukatı Raul Maillo, tazminat davasının, Birleşmiş Milletler’in uluslararası insan hakları ihlallerinin mağdurlarına tazminat ödenmesine ilişkin 2005 tarihli kararını temel aldığını belirtiyor. Bu kararın herhangi bir bağlayıcılığı yok. Avukat, şunları söylüyor:
20 yıl hapis cezasına çevrilen idam kararı, 5 yıl zorla çalıştırma, zulüm, işkence ve ardından yıllarca süren sürgün. Eğer tüm bunlar yasadışı ve gayrimeşru ilan edilmiş bir devlet tarafından gerçekleştirilmişse, o zaman BM’nin tazminat kararına göre İspanyol devleti sorumludur.
