ATM’lerde 200 TL Hakimiyeti: Günlük Doldurma Sayısı Arttı
Türkiye’de 200 TL’lik banknotların tedavüldeki payı, son 15 yılda yüzde 16’dan yüzde 80,4’e çıkarak rekor seviyeye ulaştı. Merkez Bankası verileri, yüksek enflasyon ve düşen alım gücünün etkisiyle nakit ihtiyacının artmasıyla ATM’lerin günde 3 kez doldurulmak zorunda kaldığını ortaya koyuyor.
Banknotların Kupür Kompozisyonu Dramatik Değişim Gösterdi
2010 Ocak ayında tedavüldeki banknotların sadece yüzde 16’sı 200 TL’lik kupürlerden oluşurken, bugün bu oran yüzde 80,4’e ulaştı. 100 TL’lik banknotlar yüzde 15,01, 50 TL’lik banknotlar yüzde 2,65, 10 TL’lik banknotlar yüzde 0,83 ve 5 TL’lik banknotlar yüzde 0,36 oranında pay alıyor.
ATM’lerde Yer Kalmadı
Artan 200 TL hâkimiyeti, ATM’lerde yer sıkıntısına neden oldu. Şu an ATM’lerin yüzde 75’i 200 TL’lik banknotlarla, yüzde 25’i ise 100 TL’lik banknotlarla dolduruluyor. Daha küçük kupürlerin ATM’lerde yer bulması giderek zorlaşıyor. Bankacılık sektöründeki kaynaklar, 50 TL’nin ATM’lerden tamamen kaldırılmasının beklendiğini belirtiyor.
ATM Doldurma Sıklığı Artıyor
Son bir yılda ATM’lerin doldurulma sıklığı günde 2’den 3’e çıktı. Maaş günlerinde ve bayram tatillerinden önce bu sayı 4-5’e kadar çıkabiliyor. Bu artış, bankacılık sektörü için operasyonel maliyetleri yükseltti. Bankalar, bu sorunu çözmek için geri dönüşümlü ATM’lerin kullanımını artırıyor.
Enflasyon ve Faiz Politikalarının Etkisi
2018’den itibaren uygulanan geleneksel olmayan düşük faiz politikaları, TL’nin alım gücünü düşürdü ve enflasyonu artırdı. Bu durum, daha büyük banknot ihtiyacını gündeme getirirken, Merkez Bankası şu an için yeni kupür çıkarma planı olmadığını açıkladı.
Küçük Kupürlerin Payı Azaldı
Son 15 yılda 200 TL dışındaki kupürlerin tedavüldeki payı dramatik şekilde düştü:
- 50 TL’nin payı yüzde 28,52’den yüzde 2,65’e geriledi.
- 10 TL’nin payı yüzde 3,12’den yüzde 0,83’e düştü.
- 5 TL’nin payı yüzde 1,37’den yüzde 0,36’ya indi.
Dönüşümlü ATM’ler Çözüm Olabilir Mi?
Bankalar, ATM doldurma maliyetlerini azaltmak için geri dönüşümlü ATM’lere yöneliyor. Bu ATM’ler, yatırılan nakdi doğrudan para çekimine yönlendirerek nakit akışını optimize ediyor. Ancak, bu sistemin maliyeti yüksek olduğundan sınırlı bir çözüm olarak görülüyor.
