Jeolojik Keşifler Kıta Sayısını Yeniden Sorgulatıyor: Altı mı, Sekiz mi?
Dünya’nın kıtalar üzerine bölündüğünü ve yedi kıtadan oluştuğunu hepimiz biliyoruz. Ancak bu bilgi gerçekten ne kadar doğru? New York Times’ta yer alan bilimsel tartışmalar, kıta sayısının kültürel ve jeolojik anlamda farklı yorumlara sahip olabileceğini gösteriyor. Bazı bilim insanları altı kıtadan bahsederken, kimileri yedi kıta tanımının yanlış olduğunu ve daha fazla kıta olabileceğini savunuyor.
Kıta Sayısı Tartışması: Altı mı, Yedi mi?
Coğrafi olarak Asya ve Avrupa, aynı kara parçasının parçaları olmasına rağmen ayrı kıtalar olarak kabul edilir. Bazı bilim insanlarına göre bu ayrım, bilimsel olmaktan ziyade kültüreldir ve Avrasya olarak anılması daha doğrudur. Bu durumda dünyada altı kıta mı bulunuyor? Benzer şekilde, Kuzey Amerika ve Asya’nın geçmişte birbirine kara bağlantısıyla bağlı olduğu düşünülüyor. Bu teoriler ışığında kıta sayısı beş olarak da tanımlanabilir.
Sekiz ya da İki Kıtayı Savunanlar
Diğer bir görüş ise sekiz kıta olduğu yönünde. Özellikle Zealandia adlı su altında kalan bir kara parçasının da kıta olarak kabul edilmesi gerektiğini öne süren araştırmalar, jeolojik kıta tanımlarıyla kültürel tanımların farklılık gösterdiğini ortaya koyuyor. Öte yandan bazı jeologlar, kıtaların tektonik plakalarla bağlantılı olarak yalnızca iki büyük kara parçasından oluştuğunu savunuyor.
Jeolojik Olarak Kıta Olmanın Kriterleri
Fribourg Üniversitesi’nden Valentin Rime, jeolojik kıta tanımı için dört kriter belirliyor:
- Okyanus tabanına göre yüksek bir rakım,
- Çeşitli magmatik, metamorfik ve tortul kayaçlar,
- Çevresindeki okyanus kabuğundan daha kalın bir kabuk,
- Tanımlanabilir sınırlarla geniş bir alan.
Ancak bu kriterler bile net bir kıta sayısı belirlemek için yeterli değil. Örneğin, okyanus ortasındaki İzlanda, volkanik faaliyetleri ve kıtasal kabuk yapısıyla tam olarak nereye ait olduğu belirsiz olan bir kara parçasıdır.
Zealandia: Yeni Bir Kıta mı?
Zealandia, Yeni Zelanda’nın büyük ölçüde su altında kalan geniş bir kara parçasıdır ve jeolojik kıta tanımını karşılayıp karşılamadığı konusunda tartışmalar sürmektedir. Bu alan, kabuk kalınlığı açısından kıta olma özelliklerini taşımaktadır ancak kültürel olarak kıta tanımına uygun bulunmuyor. Yeni Zelanda, Avustralya ile aynı kara parçası olarak kabul edilmezken, Zealandia kıtası kavramı giderek daha fazla kabul görüyor.
Yeni Kıtalar mı Keşfedilecek?
Dünya’daki kıta sayısının artabileceği fikri, okyanus tabanının daha fazla araştırılması ve levha tektoniği teorisinin gelişmesiyle mümkün. Rime, dünyayı sadece iki kıtaya bölmenin de mantıklı bir yaklaşım olduğunu söylese de, Zealandia örneği ve İzlanda gibi kara parçaları bilim dünyasında kıta tanımını genişletmeye devam ediyor.
