Everest Büyüyor! Gizli Güç: Bir Nehir Dağın Yüksekliğini Artırıyor
Dünyanın en yüksek zirvesi olan Everest Dağı, beklenenden daha fazla yükseliyor. University College London (UCL) bilim insanlarının yaptığı yeni bir araştırmaya göre, Everest’in uzamasına katkıda bulunan faktörlerden biri, civardaki Arun Nehri’nin dağın zeminini aşındırması. Bu yeni bulgu, Everest’in yılda yaklaşık 2 milimetre yükselmesine neden olan dinamik süreci daha iyi anlamamızı sağlıyor.
Levha Hareketleri ve Nehirlerin Rolü
Everest Dağı’nın ve Himalayalar’ın oluşumu, Hint ve Avrasya levhalarının 40-50 milyon yıl önce çarpışması sonucu gerçekleşti. Ancak dağın yüksekliğinin zamanla artmasında sadece bu levha hareketleri değil, aynı zamanda çevredeki nehirlerin aşındırıcı etkileri de rol oynuyor. Bilim insanları, Arun Nehri‘nin, Everest’in zeminindeki kaya ve toprağı aşındırarak dağın 15-50 metre daha uzun olmasını sağladığını bilgisayar modellemeleriyle ortaya koydu.
Arun ve Kosi Nehirlerinin Etkileşimi
Araştırmacılar, yaklaşık 89 bin yıl önce Arun Nehri’nin Kosi Nehri ile birleştiğini ve bu birleşimle Everest Dağı’nın uzamasına katkı sağlayan güç kazandığını buldu. Nehir havzasındaki aşınma, Everest ve çevresindeki zirvelerin her yıl daha da yükselmesine neden oluyor.
İzostatik Ayarlama ve Dağın Yükselişi
Araştırmaya göre, Everest Dağı’nın yükselişine katkıda bulunan bir diğer etken, izostatik ayarlama. Bu süreç, dağın yıpratıcı erozyonun etkisinden daha hızlı yükselmesini sağlıyor. Araştırmacılar, GPS araçlarıyla Everest’in her yıl 2 milimetre büyüdüğünü belirledi. Dr. Matthew Fox ise bu süreci, dağın erozyonla kaybettiği yükün izostatik olarak yukarı doğru taşınmasıyla ilişkilendiriyor.
Everest ve Diğer Zirveler Etkileniyor
Bu araştırma, yalnızca Everest’i değil, dünyanın en yüksek 4. ve 5. zirveleri olan Lhotse ve Makalu‘yu da etkiliyor. Nature Geoscience dergisinde yayımlanan bu çalışmada, bu dağların da benzer süreçlerle yılda milimetrelerce yükseldiği belirtiliyor.
Dr. Şu Han, araştırmanın başını çekerken Everest’in yüksekliğinin zamanla değişmesinin Dünya yüzeyinin dinamik doğasına işaret ettiğini vurguluyor. Arun Nehri’nin aşındırıcı etkisi ve Dünya’nın mantosunun yukarı doğru baskı yapması arasındaki etkileşim, Everest’in daha hızlı bir şekilde uzamasına neden oluyor.
